Theo Báo cáo “Tương lai công nghệ số hàng không” của Trung tâm Chuyển đổi số (Vietnam Airlines), giai đoạn 2025-2035 được dự báo sẽ chứng kiến những chuyển biến sâu rộng dưới tác động của công nghệ kỹ thuật số. Những tiến bộ này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả vận hành và khả năng kết nối, mà còn đặt ra loạt thách thức mới liên quan đến đạo đức, quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu.
Báo cáo cũng chỉ ra rằng sự tương tác giữa đổi mới công nghệ và quá trình thích ứng xã hội sẽ đóng vai trò then chốt trong việc định hình bối cảnh kỹ thuật số toàn cầu. Trong đó, công nghệ bền vững là một trong những trụ cột chiến lược, được kỳ vọng sẽ tác động sâu sắc đến cách các hãng hàng không, sân bay và nhà sản xuất thiết lập mô hình khai thác mới trong thập kỷ tới.
SAF – giải pháp thiết thực để giảm phát thải
Nhiên liệu hàng không bền vững (Sustainable Aviation Fuel – SAF) hiện được coi là công cụ hiệu quả nhất giúp ngành hàng không giảm phát thải CO2. Theo Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA), SAF có thể giảm tới 80% lượng khí thải so với nhiên liệu hóa thạch và có thể sử dụng ngay trên các dòng máy bay hiện có mà không cần thay đổi kết cấu động cơ.
Nhiều hãng hàng không lớn như Lufthansa, KLM Royal Dutch Airlines, United Airlines, Singapore Airlines, All Nippon Airways hay Qantas đã tích cực đưa SAF vào khai thác thương mại. Một số sân bay như San Francisco, Amsterdam-Schiphol hay Frankfurt còn phát triển cơ sở hạ tầng riêng để tiếp nhiên liệu SAF, thúc đẩy chuỗi cung ứng tại chỗ và giảm chi phí vận hành.
Tính đến giữa năm 2025, hơn 600.000 chuyến bay sử dụng SAF đã được thực hiện trên toàn cầu, với tốc độ tăng trưởng sản lượng trung bình khoảng 2-3 lần mỗi năm, theo báo cáo của IATA.
Điện toán xanh – tối ưu năng lượng từ hạ tầng kỹ thuật số
Song song với tối ưu nhiên liệu, điện toán xanh (green computing) đang là xu hướng được đẩy mạnh trong các hãng bay và sân bay lớn. Điện toán xanh bao gồm các biện pháp như tối ưu trung tâm dữ liệu, sử dụng phần mềm tiết kiệm tài nguyên tính toán, tận dụng năng lượng tái tạo cho hạ tầng IT và áp dụng giải pháp điện toán đám mây hiệu suất cao.
Một số hãng như Delta Air Lines, British Airways và Emirates đã đầu tư vào hệ thống phân tích dữ liệu tiên tiến, cho phép giảm thời gian xử lý hành trình, dự báo bảo trì và tối ưu lịch bay, từ đó cắt giảm lượng phát thải gián tiếp do vận hành kỹ thuật số.
Xanh hóa hoạt động mặt đất
Tại mặt đất, các sân bay quốc tế đang thay thế dần thiết bị hỗ trợ mặt đất truyền thống (Ground Support Equipment – GSE) bằng các phương tiện chạy điện (e-GSE) nhằm giảm phát thải tại khu vực sân đỗ. Cùng với đó, hệ thống chiếu sáng, điều hòa không khí và điều phối giao thông trong sân bay cũng được tích hợp các cảm biến thông minh, giúp điều chỉnh tự động theo lưu lượng khai thác và điều kiện thời tiết.
Changi (Singapore), Heathrow (Anh), Incheon (Hàn Quốc) hay Hamad (Qatar) là những sân bay tiên phong trong việc triển khai hệ thống quản lý năng lượng thông minh, hướng đến mô hình sân bay không phát thải (zero-emission airport) trong thập kỷ tới.
Kinh tế tuần hoàn trong chuỗi bảo dưỡng và sản xuất
Một xu hướng đáng chú ý khác là áp dụng kinh tế tuần hoàn vào chuỗi kỹ thuật, sản xuất và bảo trì tàu bay. Các hãng sản xuất như Airbus và Boeing đã bắt đầu thiết kế linh kiện có khả năng tái sử dụng cao, dễ tách rời và phân loại sau khai thác. Trong bảo trì, việc ứng dụng công nghệ AI và cảm biến IoT giúp các hãng bay chuyển sang mô hình bảo trì dự đoán (predictive maintenance), kéo dài tuổi thọ linh kiện và giảm rác thải kỹ thuật.
Không dừng ở đó, một số đơn vị còn tích hợp blockchain để truy xuất nguồn gốc linh kiện, đảm bảo tính minh bạch chuỗi cung ứng và đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường ngày càng nghiêm ngặt từ thị trường quốc tế.
Với áp lực từ chính sách quốc gia, cam kết quốc tế và kỳ vọng từ hành khách, ngành hàng không thế giới không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tái cấu trúc bằng công nghệ bền vững. Những đầu tư hôm nay vào SAF, điện toán xanh, vận hành mặt đất thông minh và chuỗi cung ứng tuần hoàn chính là bước đi cần thiết để duy trì khả năng cạnh tranh, đồng thời đóng góp vào nỗ lực toàn cầu chống biến đổi khí hậu.
