Tôi gia nhập ngành hàng không năm 1988, bắt đầu công việc tại Trung tâm Thanh toán Quốc tế – Ban Tài chính, thuộc Tổng cục hàng không dân dụng Việt Nam.

Trụ sở chính của Hàng không Việt Nam khi ấy là tòa nhà 5 tầng, ở khoảng sân trước của tòa nhà M2 bây giờ. Nghe nói thiết kế tòa nhà theo hình con thuyền nhưng trong con mắt tôi thì đó là tòa nhà ốp đá rửa, kiến trúc theo kiểu Liên Xô với hành lang mở và cầu thang bộ ở giữa.

Khi đó, Hàng không Việt Nam mới chỉ khai thác các điểm đến quốc tế Bắc Kinh, Vientian và Bangkok. Các hãng hàng không nước ngoài khai thác đến Việt Nam có thể đếm được trên đầu ngón tay gồm Aeroflot, Thai Airways…

Trung tâm Thanh toán Quốc tế có khoảng gần 20 người, tuổi trung bình trẻ nhất Ban Tài chính, chịu trách nhiệm thanh toán interlines giữa Hàng không Việt Nam và các hãng nước ngoài. Việc thanh toán thực hiện qua sổ sách, làm bằng tay và giao dịch với các hãng qua thư tín.

Mỗi người có một quyển “sổ cái” to, cỡ 30cm x 50cm. Các khoản thu chi interline bao gồm tiền bán hộ vé hành khách, hoa hồng bán vé, phí hạ cất cánh, xăng dầu… Cuối tháng tổng kết thu bù chi, chúng tôi viết hóa đơn (bằng máy đánh chữ) và gửi thư đòi tiền các hãng.

Cuối thập niên 80, chưa ai biết điều hòa không khí là gì. Tôi nhớ những ngày hè Gia Lâm nắng chói chang, phòng làm việc cửa lớn cửa nhỏ mở toang, quạt trần quay vù vù trên đầu. Tôi mở cuốn “sổ cái”, dùng hộp bút, chặn giấy đè lên các góc sổ cho khỏi bay rồi tỉ mẩn điền số liệu vào cột debit, credit. Nếu chẳng may ghi nhầm, mím môi mím lợi dùng tẩy xóa, sửa.

Khi đó, rất ít người biết ngoại ngữ, chỉ có vài anh chị du học sinh ở Nga về làm tại Cục Vận chuyển, Thanh toán Quốc tế… Mọi trao đổi, đàm phán với đối tác đều thông qua Ban Đối ngoại. Biên bản họp cũng do Ban Đối ngoại làm. Vì vậy, Ban Đối ngoại có vai trò quan trọng, và thường xuyên được đi công tác nước ngoài.

Đầu những năm 90, thông tin “đổi mới” trong Hàng không Việt Nam lan ra, rằng sẽ thành lập hãng hàng không riêng, tách khỏi Tổng cục hàng không Việt Nam, rằng sắp tới mỗi người sẽ phải độc lập làm việc bằng tiếng Anh…

Chúng tôi – những người trẻ khi ấy – cảm thấy vô cùng phấn khích trước những điều mới mẻ sắp diễn ra nhưng cũng phần nào lo lắng, sợ mình không bắt kịp, sợ sẽ bị đào thải. Nỗi lo đầu tiên là ngoại ngữ, phải có đủ trình độ tiếng Anh để tự làm việc. Mấy anh chị em thành lập nhóm, tìm thầy học phụ đạo tiếng Anh.

Rồi cơn gió lốc “máy tính” đổ vào Hàng không Việt Nam. Mỗi ban chuyên môn được phân về vài cái máy tính. Ban Tài chính khi đó khoảng 50  người có 4 máy. Trung tâm Thanh toán Quốc tế cử anh Mai Hữu Thọ (Sau này là Phó Ban Kiểm toán – nay đã nghỉ hưu), đi cập nhật kiến thức về máy tính để về truyền đạt lại cho anh em.

Phòng máy tính khi ấy là nơi “tôn nghiêm”, được thiết kế riêng, điều hòa mát lạnh, cửa sổ có rèm che ánh sáng, vào phòng phải bỏ dép bên ngoài. Máy ít, người nhiều nên việc “học” máy tính được phân theo lịch. Chưa có phần mềm nào cả, chúng tôi chỉ làm quen với những kiến thức cơ bản như cấu trúc máy tính, cách thiết lập thư mục nhánh, cành, rễ…

Vốn sợ máy móc từ nhỏ, đối với tôi, máy tính là một thế giới có phần bí hiểm. Lần đầu làm quen với một cỗ máy xa lạ nên tôi rất e ngại. Mỗi lần thực hiện một lệnh nào đó mà màn hình hiện ra không đúng như chỉ dẫn, tôi ngồi im, không dám động vào bàn phím mà gọi anh Thọ “cứu trợ”.

Bình thường, anh Thọ là người hiền, ít nói nhưng trong phòng máy anh ra dáng “ông chủ” lắm. Tuy đã chỉ dẫn tận tình nhưng hết người này đến người kia giật áo, kéo tay hỏi những câu “vớ vẩn” nên có lúc anh gắt lên: “Dốt thế!!!” Ừ, dốt nên đành nghe mắng chứ sao he he.

Cuộc sống thay đổi từng ngày. Những khó khăn ban đầu qua đi, chúng tôi quen dần với máy tính và công việc đã được hoàn toàn số hóa. Có ngoại ngữ, mọi người dần tự tin khi trực tiếp làm việc, đàm phán với đối tác bằng tiếng Anh.

Vietnam Airlines từng bước chuyển mình, vươn vai đứng dậy và chúng tôi cũng vậy. Mỗi người đều tự học hỏi, dần trưởng thành để đồng hành cùng hãng hàng không của mình. Trong thâm tâm, chúng tôi tự hào vì đã góp một phần nhỏ công sức để xây dựng nên Vietnam Airlines – Hãng hàng không quốc gia lớn mạnh như ngày nay.

Đồng nghiệp tại Trung tâm Thanh toán Quốc tế xưa nay mỗi người một nơi. Hơn 30 năm qua, mỗi người đều “keep going” theo một cách riêng. Nhưng ký ức đẹp đẽ về khoảng thời gian cùng nhau đi những bước chập chững đầu tiên, cùng chung tay xây dựng và chứng kiến sự thay da đổi thịt của hãng hàng không “nhà mình” sẽ theo chúng tôi suốt cuộc đời.

Bài dự thi của chị Nguyễn Thị Mai Hương – Lotusmiles