Bánh sừng trâu
Đúng như tên gọi, loại bánh có hình dáng giống như chiếc sừng trâu được người Cơ Tu gọi là bánh cuốt hay a cuốt. Nó được gói bằng lá đót, buộc dây lạt, nguyên liệu là gạo nếp nương. Đồng bào lên núi chọn những chiếc lá to bản, không bị rách, hái về rửa và lau sạch, giữ cho lá không khô. Người gói bánh khum chiếc lá đót, đổ gạo vào và uốn đầu bánh còn lại thành đầu nhọn, dùng lạt buộc lại. 2 chiếc bánh sừng trâu sẽ buộc lại thành cặp, sau đó đem ngâm trong nước lạnh cho gạo nếp mềm ra. Nước ngâm bánh phải lấy nơi đầu nguồn suối trong trẻo và tinh khiết. Khi chín, bóc lớp vỏ bánh sừng trâu thấy màu xanh của lá đót, hương thơm hòa quyện giữa gạo nếp và mùi lá. Bánh sừng trâu để lâu sẽ bị cứng, có thể nướng trên than hồng sẽ giòn bên ngoài và dẻo thơm bên trong.
Bánh hình vầng trăng
Bánh nếp giã trộn vừng là món ăn khá phổ biến của các dân tộc Cơ Tu, Tà Ôi, Bru – Vân Kiều, Pa Cô. Người Cơ Tu gọi là a zưh, người Vân Kiều gọi là a deep man. Trong các lễ hội như lễ cúng tổ tiên, lễ cưới, mừng mùa, Tết Nguyên đán, luôn có bánh a yớh. Nguyên liệu là nếp, mè đen, muối hạt… nhưng việc làm bánh thì rất kỳ công. Người phụ nữ khỏe mạnh mới đủ sức vung chày giã nếp làm bánh. Gạo nếp được đãi sạch, để ráo rồi cho vào nồi hông (nấu cách thủy) trên bếp than. Mè đen đem trộn với ít muối rồi cho lên bếp rang đều đến khi tỏa mùi thơm phức. Sau khi nếp chín thì cho vào cối giã, vừa giã vừa rắc bột mè đen vào cối. Để bánh được dẻo, mịn thì phải giã liên tục, đều tay. Đến khi hạt xôi nếp nhuyễn và hạt mè hòa chung màu thành thứ bột đen sẫm thì lấy ra dùng tay phết đều lên mâm đồng, nhôm hoặc khay tre. Chiếc bánh được vun tròn trịa và đầy đặn như vầng trăng rằm. Chỉ cần một con dao tre nhỏ để cắt ra thành từng miếng bánh. Bánh a yớh ăn ngon nhất là lúc mới được làm xong, vừa dẻo vừa có vị ngọt ngào của nếp nương và hương thơm dịu nhẹ của mè đen. Bà con thường mang theo vài miếng bánh để lót dạ khi đi rừng, làm rẫy.
Chiếc bánh của tình yêu
Bánh nếp thơm là lễ vật và là món ăn không thể thiếu trong lễ cưới của nhiều tộc người. Đối với các dân tộc thuộc nhóm ngôn ngữ Cơtuic, bánh a cuốt được xem là chiếc bánh của tình yêu bởi lẽ nó luôn xuất hiện trong hôn lễ truyền thống của đồng bào. Luật tục Cơ Tu quy định rằng trong đám cưới chỉ có nhà gái làm bánh a cuốt đãi khách và làm quà cho nhà trai. Còn đối với người Vân Kiều, nhà gái phải gùi bánh a yớh và xấn (váy) sang nhà trai để làm lễ tiễn con gái về nhà chồng.
Loại bánh này được gói thành một cặp, chiếc bánh to hơn tượng trưng cho người đàn ông và bánh nhỏ gợi đến hình ảnh của người phụ nữ. Trong lễ thành hôn, cô dâu, chú rể cùng nhau dùng bánh với ý nghĩa nên vợ thành chồng.
Những chiếc bánh nếp dẻo thơm làm từ nguyên liệu mộc mạc đã trở thành nét văn hóa ẩm thực độc đáo của các dân tộc sinh sống trên dãy Trường Sơn hùng vĩ.
