Thời gian qua, ngành hàng không Việt Nam đã và đang nỗ lực thực hiện các giải pháp nhằm giảm phát thải, hướng tới cam kết Net Zero vào năm 2050 mà Việt Nam đã cam kết tại Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc năm 2021 (COP26). Kết quả đã có những tín hiệu khả quan nhưng theo các chuyên gia hàng không, lộ trình này không hề dễ dàng.

Những tín hiệu khả quan

Theo số liệu thống kê, lượng khí thải CO2 phát ra từ ngành hàng không chiếm từ 2,5% tới 3% tổng lượng phát thải toàn cầu. Để cải thiện tình trạng này, Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) đã đặt ra mục tiêu đầy tham vọng, phấn đấu đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Trước mắt các quốc gia nhất trí sẽ giảm 5% lượng khí thải trong ngành hàng không vào năm 2030. Tại Việt Nam, các hãng hàng không trong nước cũng đang theo đuổi mục tiêu Net Zero.

Tiên phong trong việc sử dụng nhiên liệu bền vững cho các chuyến bay chở khách thương mại, cuối tháng 5 vừa qua, hãng hàng không quốc gia Việt Nam (Vietnam Airlines) đã thực hiện thành công chuyến bay đầu tiên sử dụng nhiên liệu hàng không bền vững (SAF) trên hành trình từ Singapore đến Hà Nội. Sự kiện ghi nhận dấu mốc mới của ngành hàng không Việt Nam trong lộ trình hướng tới mục tiêu Net Zero – phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Ngoài ra, nhằm giải quyết bài toán giảm phát thải ròng, Vietnam Airlines cũng triển khai nhiều giải pháp xanh hóa nhằm xây dựng hình ảnh một “hãng hàng không xanh”. Đơn cử tháng 5/2023, hãng tham gia “thử thách chuyến bay bền vững” với việc triển khai tặng hành khách túi tái chế từ áo phao cũ, phục vụ suất ăn từ các thực phẩm bền vững và kêu gọi hành khách mang đồ dùng cá nhân thay vì sử dụng các vật phẩm dùng một lần trên chuyến bay như cốc giấy, bàn chải đánh răng, chăn, áo ấm. Hay gần đây nhất, hãng triển khai thu hồi, tái cấp các sản phẩm thực phẩm khô, dụng cụ dùng một lần đảm bảo chất lượng sau chuyến bay và quyên góp cho tổ chức giải cứu thực phẩm VietHarvest.

Ông Đặng Anh Tuấn, Phó Tổng Giám đốc Vietnam Airlines cho biết, trước đó hãng cũng áp dụng giải pháp single engine taxiing (lăn bánh một động cơ) nhằm giảm tiếng ồn tại sân bay và giảm nhiên liệu tiêu thụ, từ đó giảm phát thải. “Sau 5 năm áp dụng giải pháp này, Vietnam Airlines đã giảm được hơn 4.000 tấn CO2”, Phó Tổng Giám đốc Vietnam Airlines Đặng Anh Tuấn cho biết. Việc đầu tư máy bay mới cũng giúp hãng đạt những kết quả khả quan trong mục tiêu giảm phát thải.

Theo nghiên cứu, những chiếc máy bay thế hệ mới đều thân thiện môi trường nhờ tích hợp công nghệ tiên tiến, giúp giảm 25% nhiên liệu tính trên mỗi ghế và khí thải so với các dòng máy bay thế hệ trước. Chỉ riêng năm 2023, thông qua các hoạt động tối ưu khai thác máy bay, tiết kiệm nhiên liệu, lượng khí CO2 mà Vietnam Airlines cắt giảm được là gần 70.000 tấn, giảm được nhiều hơn 1,5 lần so với năm 2022 (44.240 tấn).

Theo đánh giá của Hiệp hội Vận tải Hàng không quốc tế (IATA) mới đây, những nỗ lực của các hãng hàng không trong việc giảm phát thải khí carbon, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 trước năm 2050 đáng ghi nhận. Tuy nhiên, IATA cũng khẳng định, yếu tố quan trọng nhất trong giảm phát thải khí nhà kính là sử dụng nhiên liệu SAF vì loại nhiên liệu này có thể giúp cắt giảm tới 80% lượng khí thải carbon so với sử dụng nhiên liệu truyền thống. Thế nhưng, loại nhiên liệu SAF hiện còn hiếm và rất đắt đỏ, chi phí sản xuất nhiên liệu sạch đang cao gấp 2 – 3 lần so với nhiên liệu bay hóa thạch.

Theo các chuyên gia, việc cắt giảm khí thải trong lĩnh vực hàng không bao gồm đầu tư đổi mới đội bay và sử dụng nhiên liệu SAF đều rất tốn kém. Mới đây nhất, hãng hàng không Air New Zealand vừa trở thành hãng hàng không lớn đầu tiên trên thế giới từ bỏ mục tiêu cắt giảm khí thải vào năm 2030 do việc trang bị máy bay mới và nhiên liệu dành cho máy bay mới rất khó mua và đắt tiền.

Theo lãnh đạo Cục Hàng không Việt Nam, các hãng hàng không trong nước cũng đang phải đối mặt với nhiều khó khăn lớn như giá nhiên liệu tăng, biến động tỷ giá, thiếu máy bay… Chỉ riêng chi phí nhiên liệu tăng và biến động tỷ giá đã khiến Vietnam Airlines tăng thêm chi phí 10.000 tỷ đồng so với năm 2019, chưa kể giá cho thuê máy bay và việc triệu hồi máy bay sữa chữa động cơ làm giảm 40 – 45 máy bay so với năm 2023. Những khó khăn này đã đẩy giá vé máy bay tăng cao.

Thống kê cho thấy, kể từ năm 2019, giá vé máy bay có xu hướng tăng cao tại hầu hết các khu vực trên thế giới. Tại Việt Nam, từ đầu năm 2024 giá vé tăng khoảng 15% – 17% so với cùng kỳ, tùy thuộc chặng bay, ngày bay, giờ bay.

Các chuyên gia cũng dự báo, giá vé máy bay toàn cầu sẽ tăng 3% – 7% trong năm nay và sẽ tiếp tục tăng trong những năm tiếp theo. Trong bối cảnh đó, đầu tư cho việc cho cắt giảm khí thải càng trở nên khó khăn đối với các hãng hàng không.

Đại diện các hãng hàng không vì thế cũng bày tỏ mong muốn, các cơ quan quản lý nhà nước cần có cơ chế, chính sách giúp loại nhiên liệu bền vững được sản xuất đại trà với chi phí rẻ hơn. Trong khi chờ đợi, các hãng hàng không Việt Nam vẫn đang tìm cách thay đổi thân thiện với môi trường từ những vật tư, vật liệu nhỏ nhất, đồng thời kêu gọi hành khách có ý thức hạn chế rác thải khi tham gia di chuyển.