Vào những năm đầu thập niên 1990, ngành Hàng không dân dụng Việt Nam nói chung và Đoàn Bay 919 nói riêng đã chứng kiến những sự kiện quan trọng của đất nước và thế giới. Sự sụp đổ của Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu trước đó đã tác động tới nhiều mặt của đời sống kinh tế, xã hội nhiều nước, trong đó có Việt Nam. Chính sách cấm vận của Mỹ cũng đã ngày càng tỏ ra lỗi thời. Trong khi đó, Việt Nam đã trải qua hơn 4 năm thực hiện công cuộc Đổi mới, với nhiều thành tựu quan trọng.
Ngày 22/12/1990, toàn bộ sĩ quan, chiến sĩ, quân nhân chuyên nghiệp của Đoàn Bay 919 được chuyển ngành tại chỗ, ra khỏi quân đội để xây dựng ngành hàng không dân dụng Việt Nam. Nó đánh dấu bước ngoặt chuyển đổi quan trọng sang hoạt động kinh doanh vận tải hàng không phục vụ phát triển kinh tế quốc dân, là tiền đề cho ổn định và phát triển sản xuất kinh doanh sau này.
Lúc này Hàng không Việt Nam đang quản lý và khai thác 30 chiếc máy bay, đều thuộc thế hệ cũ, trong đó có 7 chiếc bay phục vụ kinh tế như chụp ảnh địa chất, địa hình. Cụ thể có 14 chiếc TU-134, 6 chiếc YAK-40, 1 chiếc IL-18 (năm 1992 hết niên hạn sử dụng), 2 chiếc AN-24 18 (năm 1992 hết niên hạn sử dụng), 5 chiếc AN-2 và 2 chiếc AN-30. Lượng máy bay này trong giai đoạn 1990-1995 chỉ đáp ứng được 63% yêu cầu thị trường trong nước và 26% thị trường ngoài nước. Tuy nhiên, việc thuê và mua máy bay từ các nước xã hội chủ nghĩa là rất khó khăn. Rất may, đội bay TU-134 của Đoàn Bay 919 được bổ sung thêm 6 máy bay là những chuyên cơ của Cộng hòa Dân chủ Đức trước đây, được Tổng công ty Hàng không đàm phán mua được với giá rẻ để đưa về khai thác.
Tổ bay chuyên cơ Tu134 chụp ảnh lưu niệm với Tổng Bí thư Lê Duẩn.
Lúc này, Đoàn bay 919 có lực lượng người lái xấp xỉ 200 người, đa số được đào tạo ở Liên Xô cũ, có kinh nghiệm bay nhiều năm, là hạt nhân quan trọng cho sự phát triển của Đoàn trong giai đoạn trước mắt.
Tháng 7/1991, các tổ bay chuyên cơ TU-134 của Đoàn bay đã thực hiện các chuyến chuyên cơ chở đoàn đại biểu Đảng, Chính phủ ta sang thăm Trung Quốc. Từ năm 1992, các chuyến bay dân dụng của Hàng không Việt Nam lại thực hiện lịch trình thường lệ từ Hà Nội – Bắc Kinh – Moscow và Hà Nội – Quảng Châu.
Năm 1992, đội bay TU-134 của Đoàn Bay đã thực hiện hàng chục chuyến chuyên cơ chở các vị lãnh đạo Đảng và Chính phủ sang thăm các nước trong khu vực như Lào, Campuchia, Thái Lan, Trung Quốc, Ấn Độ, Philippines, Brunei, Malaysia, Singapore, Indonesia, mở con đường quan hệ ngoại giao ra các nước trong khu vực.
Máy bay ATR-72.
Đầu năm 1991, Tổng công ty Hàng không Việt Nam đã trình Nhà nước đề án đầu tư mua, thuê máy bay thế hệ mới là loại ATR-72, loại máy bay có thể cất, hạ cánh tại các sân bay có đường băng ngắn phù hợp với địa hình Việt Nam. Kế hoạch được Chính phủ chấp thuận và xúc tiến đầu tư. Để chuẩn bị, Đoàn Bay đã chọn 9 người sang Pháp để học chuyển loại ATR-72.
Ngày 15/6/1991, Tổng công ty Hàng không Việt Nam đã có quyết định số 1533 thành lập Đội bay ATR-72 do phi công Phan Hữu Hùng làm Đội trưởng, Nguyễn Mạnh Hùng làm Đội phó. Cuối năm 1992, chiếc máy bay ATR-72 đầu tiên số hiệu VN B202 được đưa về nước.
Đoàn học chuyển loại ATR-72 đầu tiên tại Pháp.
Đầu năm 1992, Tổng công ty Hàng không Việt Nam đã chính thức mở đường bay thường lệ Thành phố Hồ Chí Minh – Singapore với 3 chuyến máy bay A310 mỗi tuần. Thời gian này, đồng chí Lê Đức Tứ được điều chuyển lên làm Tổng Giám đốc Hãng Hàng không Quôc gia Việt Nam, đồng chí Lê Văn Hằng được bổ nhiệm giữ chức Đoàn trưởng. Đến năm 1994, đồng chí Trần Tiến Dũng được bổ nhiệm làm Đoàn trưởng thay cho đồng chí Lê Văn Hằng.
Cuối năm 1992, các máy bay ATR72 của Đoàn Bay đã được đưa vào khai thác cho tuyến Hà Nội – Thành phố Hồ Chí Minh, sau đó là tuyến Hải Phòng – Thành phố Hồ Chí Minh.
Ngày 4/9/1992, chuyến bay từ Bangkok về Thành phố Hồ Chí Minh, khi còn cách Tân Sơn Nhất 100km đã bị tên không tặc Lý Tống tấn công, khống chế tiếp viên, yêu cầu tổ lái hạ thấp độ cao, mở cửa buồng lái để hắn ném truyền đơn. Tổ bay đã bình tĩnh xử lý, đảm bảo an toàn cho chuyến bay. Lý Tống sau đó nhảy dù và bị bắt dưới mặt đất.
Chuyển loại máy bay hiện đại
Ngày 30/6/1992, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng đã có Nghị định số 224/HĐBT thành lập Cục Hàng không dân dụng Việt Nam trực thuộc Bộ Giao thông Vận tải. Theo cơ chế mới, Đoàn Bay 919 nằm trong Hãng Hàng không Quốc gia, thuộc khối kinh doanh trực thuộc Cục Hàng không dân dụng.
Đầu năm 1993, Tổng công ty Hàng không tiếp tục hoạt động xúc tiến thị trường để mở rộng đường bay quốc tế đến nhiều quốc gia trên thế giới. Một số nước phát triển đã hỗ trợ đào tạo phi công, nhân viên kỹ thuật để khai thác các loại máy bay mới mà Tổng công ty sắp sửa đầu tư. Đoàn Bay đã tổ chức các lớp học tiếng Anh cho số phi công được lựa chọn, chuẩn bị gửi sang nước ngoài học chuyển loại máy bay thế hệ mới.
Cuối năm 1993, Hãng Hàng không Quốc gia Việt Nam đã ký hợp đồng thuê máy bay A320 với Hãng Hàng không Pháp (Air France). Theo hợp đồng, Air France có nhiệm vụ đào đạo, huấn luyện cho phi công của Đoàn Bay 919. Từ tháng 4/1994 đến tháng 1/1995, Đoàn Bay đã cử hai đoàn phi công từng lái các loại máy bay IL-18, TU-134, YAK-40 sang Pháp học chuyển loại A320 với hãng Air France. Phần lớn trong số họ đã tốt nghiệp, trở về bay kèm với các tổ bay nước ngoài và sau một thời gian đã độc lập điều khiển máy bay A320 thuê của Air France.
Máy bay A320 năm 1995.
Năm 1992, Tổng công ty Hàng không Việt Nam cũng tiến hành thương thảo với hãng Ansett, Australia để thuê máy bay B767. Theo hợp đồng, Ansett sẽ đào tạo cho Tổng công ty 10 tổ bay B767. Do đó, từ tháng 3/1993 đến tháng 6/1995, Đoàn Bay đã cử 5 đoàn với tổng cộng 21 phi công sang Australia học chuyển loại B767, kết thúc các khóa học có 16 phi công đã tốt nghiệp.
