Nghị quyết 18-NQ/TW (Khóa XII, 2017): Đặt mục tiêu chiến lược tập trung vào: giảm biên chế, phân định rõ chức năng giữa các cơ quan, khắc phục chồng chéo; và sắp xếp, thu gọn đơn vị hành chính cấp huyện, xã, thôn, tổ dân phố theo tiêu chuẩn quy định, đồng thời xác định mô hình chính quyền cho khu vực nông thôn, đô thị, hải đảo.
Nghị quyết 60-NQ/TW (Khóa XIII, 2025): Nâng cao quyết tâm cải cách bằng việc cụ thể hóa chủ trương xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, thực hiện sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh (nếu cần), sáp nhập cấp xã và tinh gọn bộ máy của Tòa án, Viện kiểm sát cùng các tổ chức chính trị – xã hội.
Các Nghị quyết này thể hiện quyết tâm xây dựng một hệ thống chính trị – hành chính thống nhất, thông suốt, với mô hình tổ chức phù hợp, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước.
Trong bốn tháng chính quyền hai cấp đi vào hoạt động, ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực, song cũng đối diện không ít thách thức cần kịp thời tháo gỡ.
- Hiệu quả hoạt động của chính quyền hai cấp: Những thành tựu nổi bật
Hệ thống chính quyền hai cấp (tỉnh và xã/phường) tại Việt Nam đã chứng minh được hiệu quả rõ rệt trong việc tinh gọn bộ máy và nâng cao chất lượng quản lý nhà nước. Mặc dù là mô hình cải cách lớn, bộ máy chính quyền hai cấp đã bước đầu vận hành ổn định, thông suốt, đặc biệt tại các tỉnh, thành phố đã thực hiện hợp nhất hoặc sắp xếp lại đơn vị hành chính. Chính quyền các tỉnh mới hợp nhất và các xã mới thành lập đã nhanh chóng đi vào hoạt động, không để xảy ra khoảng trống trong quản lý và phục vụ nhân dân. Việc ban hành kịp thời các văn bản phân cấp, phân quyền đã tạo hành lang pháp lý rõ ràng, tăng tính chủ động cho chính quyền cấp cơ sở trong giải quyết công việc.
Nâng cao chất lượng phục vụ, đây là thành tựu được người dân đánh giá cao. Mô hình đã chuyển đổi trạng thái từ tập trung quản lý sang tập trung kiến tạo phát triển và phục vụ nhân dân. Hầu hết các địa phương đã thành lập Trung tâm Phục vụ hành chính công cấp xã/phường giúp người dân làm giấy tờ dễ dàng, nhanh gọn hơn. Các dịch vụ hành chính công được duy trì liên tục, không bị gián đoạn. Việc chuẩn hóa thủ tục hành chính và rút ngắn thời gian xử lý đã góp phần nâng cao chất lượng phục vụ.
Công tác bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trong và sau quá trình sắp xếp đơn vị hành chính được giữ vững, không để xảy ra các điểm nóng hoặc bất ổn. Mô hình hai cấp giúp tinh gọn bộ máy, giảm đầu mối trung gian, góp phần giảm biên chế và giảm chi phí quản lý.
- Thách thức và cơ hội cải thiện hoạt động
Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, chính quyền hai cấp vẫn đối mặt với không ít thách thức. Nền hành chính đôi khi còn rườm rà, chậm đổi mới, tạo ra những rào cản cho hoạt động sản xuất kinh doanh và đời sống của người dân. Năng lực và trình độ của một bộ phận cán bộ, công chức chưa đáp ứng kịp yêu cầu của sự phát triển, dẫn đến tình trạng quan liêu, tham nhũng vặt còn tồn tại. Việc phối hợp giữa các cấp, các ngành đôi khi chưa thực sự nhịp nhàng, đồng bộ, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác.
Tuy nhiên, đây cũng chính là những cơ hội để chúng ta tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin vào quản lý, điều hành, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả. Việc chuẩn hóa quy trình, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức thông qua đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên, cùng với việc tăng cường vai trò giám sát của nhân dân và Mặt trận Tổ quốc, sẽ giúp chính quyền hai cấp hoạt động hiệu quả hơn, phục vụ nhân dân tốt hơn.
- Vai trò định hướng của Đảng: Yếu tố quyết định sự phát triển bền vững
Trong mọi hoạt động của bộ máy chính quyền, vai trò lãnh đạo, định hướng của Đảng Cộng sản Việt Nam luôn là yếu tố then chốt. Đường lối đổi mới do Đảng khởi xướng và lãnh đạo đã tạo ra những bước ngoặt lịch sử cho đất nước, đưa Việt Nam từ một quốc gia nghèo nàn, lạc hậu trở thành một quốc gia đang phát triển, có vị thế trên trường quốc tế.
Đảng ta luôn xác định rõ mục tiêu vì dân, dựa vào dân để xây dựng đất nước. Các chủ trương, chính sách của Đảng luôn hướng tới việc nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, đảm bảo an ninh, quốc phòng, giữ vững ổn định chính trị – xã hội. Chính quyền hai cấp là công cụ để Đảng hiện thực hóa các chủ trương đó. Việc hiểu đúng và đầy đủ về vai trò của Đảng, về mục tiêu phát triển đất nước mà Đảng đề ra là vô cùng quan trọng. Các quan điểm cho rằng cần xa rời hoặc hạ thấp vai trò của Đảng trong bối cảnh hiện nay là những tư duy lệch lạc, không phù hợp với thực tiễn lịch sử và xu thế phát triển của Việt Nam.
Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, kết hợp với sự vận hành hiệu quả của chính quyền hai cấp, tạo nên sức mạnh tổng hợp, giúp Việt Nam vượt qua khó khăn và đạt được những thành tựu to lớn. Chính quyền hai cấp, dưới sự định hướng của Đảng, không ngừng nỗ lực để phục vụ nhân dân và đưa đất nước tiến lên.
- Kết luận
Hệ thống chính quyền hai cấp tại Việt Nam đã và đang đóng góp quan trọng vào sự phát triển của đất nước. Những thách thức đặt ra là không nhỏ, nhưng với sự quyết tâm cải cách, ứng dụng công nghệ và quan trọng nhất là sự lãnh đạo, định hướng đúng đắn của Đảng, chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng vào một tương lai tươi sáng, nơi chính quyền hoạt động hiệu quả, phục vụ nhân dân và xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh, văn minh. Sự đoàn kết, thống nhất trong toàn hệ thống chính trị, đặc biệt là sự gắn bó mật thiết giữa Đảng, chính quyền và nhân dân, sẽ là nền tảng vững chắc cho mọi thành công.
