Lịch bay mùa là gì?
Khái niệm “lịch bay mùa” ra đời lần đầu tiên năm 1970, do Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA) định nghĩa. Trước đó, khi năng lực phục vụ của các sân bay không bị hạn chế quá mức, và quyền cất/hạ cánh được thỏa thuận giữa các hãng hàng không với sân bay thì mọi thứ đơn giản hơn. Theo thời gian, các sân bay dần trở nên bận rộn, đông đúc, đòi hỏi phải có sự phối hợp và kiểm soát tổng thể từ các bên liên quan. Và như thế, lịch bay mùa bắt đầu được sử dụng.
Theo đó, với mỗi mùa, các hãng hàng không sẽ gửi kế hoạch khai thác cho sân bay để được phân bổ slot. Slot bay được hiểu là thời gian đến hoặc đi từ một sân bay dành cho một máy bay, trong một ngày giờ nhất định. Các hãng hàng không sẽ phải bay trên 80% số slot trong 2/3 lịch bay mùa đã cấp thì mới được giữ quyền “thừa kế” slot cho năm sau. Nếu không, hãng sẽ bị hạn chế, thậm chí là thu hồi slot.
Theo quy định của Cục Hàng không Việt Nam, slot cất cánh là slot phải được khai thác thực tế không sớm hơn hoặc muộn hơn slot được xác nhận 60 phút đối với chuyến bay đi quốc tế, 30 phút đối với chuyến bay đi nội địa.
Slot hạ cánh là slot phải được khai thác thực tế. Tỷ lệ sử dụng đúng là thương số của tổng số slot sử dụng đúng trên tổng số slot được xác nhận. Đối với lịch bay thì mùa hè được tính từ chủ nhật cuối cùng của tháng 3 đến thứ 7 trước chủ nhật cuối cùng của tháng 10, còn mùa đông được tính từ chủ nhật cuối cùng của tháng 10 tới thứ 7 trước chủ nhật cuối cùng của tháng 3, theo IATA.
Như vậy, với một số đường bay, ngay cả khi số lượng hành khách của các hãng bay không đáp ứng đủ nhu cầu cân bằng thu – chi thì các hãng có thể vẫn buộc phải khai thác để giữ slot. Hoặc hãng bay xin huỷ slot cũ, chuyển sang đường bay mới có tiềm năng hơn. Tuy nhiên, điều đó đồng nghĩa với việc hãng hàng không sẽ mất hoàn toàn lịch sử khai thác đường bay cũ. Việc xin được cấp slot mới cũng không hề đơn giản, nếu đường bay này đã có mặt những “người chơi” trước đó.
Tại Việt Nam, khoảng trước năm 2016, slot bay rất “rộng rãi”. Do ở thời điểm đó chưa có nhiều hãng hàng không mới tham gia thị trường. Tuy nhiên sau này, nhu cầu khai thác rất cao, trong khi hạ tầng sân bay không đáp ứng đủ nên slot bay của các hãng hàng không bị giới hạn hơn. Kể từ đó, Hội đồng slot được thành lập, gồm có đại diện các hãng hàng không Việt Nam, người khai thác cảng hàng không, sân bay, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ bảo đảm hoạt động bay và các cơ quan thuộc Cục Hàng không Việt Nam. Hội đồng slot có vai trò tham mưu, giúp việc cho Cục trong công tác điều phối slot của các hãng bay.
Lịch bay mùa không chỉ là câu chuyện về slot bay
Đối với một hãng hàng không, lịch bay mùa cũng chính là kế hoạch SXKD với những con số cụ thể về số lượng chuyến bay, đường bay sẽ khai thác, tần suất bay…
“Chúng tôi cần tập hợp thông tin từ khối Thương mại, Dịch vụ, Khai thác…để làm cơ sở lên lịch bay. Ví dụ như block time của từng đường bay quốc tế, quốc nội. Hiểu đơn giản là thời gian bay từ điểm xuất phát tới đích đến của hành trình. Thông số thứ 2 là thời gian ground time tối thiểu của chuyến bay (nghĩa là thời gian tính từ lúc máy bay hạ cánh tại sân bay cho tới khi rời đi). Điều này có liên quan tới năng lực phục vụ của các sân bay. Chúng tôi cũng phải dựa trên giờ đóng mở cửa, giờ cất cánh sớm nhất của sân bay đó, giới hạn địa lý của các đường bay… Sau khi có lịch bay mùa, chúng tôi gửi dự thảo tới các đơn vị để lấy ý kiến đóng góp, sửa đổi nếu có rồi trình lãnh đạo Tổng công ty phê duyệt” – anh Nguyễn Đức Kiên – Chuyên gia lịch bay, Ban Kế hoạch phát triển của Vietnam Airlines chia sẻ.
Khi lịch bay mùa đã được thông qua, các cơ quan, đơn vị sẽ bám sát kế hoạch bay để tổ chức hoạt động phù hợp. Cụ thể, khối Thương mại theo sát nhu cầu thị trường để có các điều chỉnh phù hợp nhằm tối ưu hoá hiệu quả. Khối Dịch vụ cũng như các đơn vị khác tính toán chi tiết các công tác chuẩn bị và vận hành để đảm bảo lịch bay được thực hiện theo đúng kế hoạch, như: công tác bảo dưỡng kỹ thuật, đảm bảo nguồn lực, tổ chức hệ thống, các chương trình an ninh an toàn…
“Xin được giờ nào phải khai thác đúng giờ đó để đảm bảo slot cho Hãng. Việc giữ được giờ khai thác phụ thuộc hoàn toàn vào phương thức điều hành khai thác của từng hãng” – anh Kiên cho biết thêm.
Đông này khác những đông qua
Giai đoạn hiện tại, thị trường đang trong quá trình phục hồi sau Covid vì vậy cần có những bước điều chỉnh, tính toán kỹ lưỡng xem Hãng nên bay và tạm dừng bay đường nào. Do đó, tiến độ xây dựng lịch bay mùa của Vietnam Airlines năm nay diễn ra muộn hơn mọi năm.
Sau 2 năm bị ảnh hưởng bởi đại dịch, dù có những thời điểm, hàng trăm máy bay của Vietnam Airlines chỉ “nằm dài” trên các sân bay, nhưng may mắn là slot bay của Hãng vẫn giữ được lịch sử. Bởi đây là tình hình chung trên khắp thế giới.
Với các sân bay nước ngoài, mặc dù đã áp dụng các chính sách chính sách “bình thường mới” từ mùa hè năm nay, nhưng do các vấn đề khách quan tới từ xung đột ở châu Âu cũng như các quy định khắt khe về phòng, chống dịch tại nhiều quốc gia nên dù Vietnam Airlines chưa khôi phục lại hoàn toàn mạng bay quốc tế, Hãng vẫn xin được slot bay cũ, nhưng phải đảm bảo tỷ lệ sử dụng slot tối thiểu từ 70%-80% cho giai đoạn sắp tới.
Trong nước, Hãng cũng được giữ nguyên lịch sử khai thác của mình. Với nhu cầu bay nội địa gia tăng mạnh mẽ, Hãng lên kế hoạch khai thác tăng 40% so với năm 2019. Cụ thể, trung bình mỗi tuần Vietnam Airlines khai thác hơn 2.000 chuyến bay. Trong đó, hành trình Hà Nội – TP.HCM duy trì khoảng 23 chuyến bay khứ hồi/ngày, Hà Nội – Đà Nẵng và TP.HCM – Đà Nẵng đều khai thác 13 chuyến khứ hồi/ngày.
Tuy phải vận hành dựa trên hệ thống những quy định phức tạp và yêu cầu khắt khe của ngành nhưng Vietnam Airlines đang nỗ lực tối đa để có một mùa đông bận rộn. Từ đó, tạo đà cho mùa khai thác kế tiếp, giúp gia tăng lợi nhuận toàn ngành và thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế.
Theo Spirit N06