Loài chim trong truyền thuyết
Từ thời xa xưa, chim Lạc được xem là biểu tượng của nước Âu Lạc (nay là Việt Nam) và được nhắc đến như một loài chim trong truyền thuyết. Hình ảnh loài chim nước lớn với đôi cánh sải rộng thường xuất hiện trên trống đồng và nhiều hiện vật thuộc văn hóa Đông Sơn.
Nhà sử học Đào Duy Anh là người đầu tiên đặt tên cho những cánh chim bay được chạm khắc trên mặt trống đồng là chim Lạc. Qua nhiều thập kỷ, hàng trăm chiếc trống đồng Đông Sơn đã được phát hiện, củng cố giả thuyết của ông và nhiều nhà khoa học rằng hình tượng chim dang cánh bay trên trống đồng chính là chim Lạc – loài vật mang ý nghĩa biểu trưng và được coi là Vật Tổ của cư dân Đông Sơn.
GS-TS Trịnh Sinh cho rằng có thể căn cứ vào hình khắc trên trống đồng, để từng bước giải mã được về những con chim bay trên mặt trống, chúng đều mang đặc điểm: Mỏ dài, thẳng và nhọn. Trên đầu thường có chùm lông sau gáy, cổ cong và dài, khi bay thì cánh xòe rộng, thường lộ đôi chân thanh mảnh, có khi chân ngắn nhưng có khi chân được miêu tả dài quá cả phần đuôi… Với những điểm đặc biệt này, có thể phân loại theo khoa học thì chim thuộc bộ Hạc, một bộ có đến 112 loài và 5 họ. Chim họ Diệc lại có thể chia ra 31 loài như diệc, cò lửa, vạc, cò trắng… Vì thế, hình chim bay trên trống đồng có thể gọi là hạc, diệc, cò cũng đều đúng.
Về sự tồn tại của biểu tượng chim Lạc trong đời sống người Việt, TS Trần Hữu Sơn – Viện Nghiên cứu Văn hóa dân gian ứng dụng – cho rằng, chim Lạc đại diện cho thế giới dương, đối lập là hình ảnh cá sấu – đại diện cho thế giới âm. Vì thế, cặp biểu tượng chim và cá sấu, sau này được biến thể thành “chim – cá” trở thành biểu tượng rất quan trọng, và xuất hiện nhiều trong các nghi lễ tôn giáo của các dân tộc ở Việt Nam.
Kết nối thời gian và không gian
Tiến sĩ Trần Hữu Sơn cũng chia sẻ rằng hình tượng các loài chim như cò, hạc, diệc trên trống đồng Đông Sơn – thường được gọi chung là chim Lạc – vẫn xuất hiện phổ biến trong đời sống ngày nay. Hình ảnh chim Lạc được sử dụng rộng rãi trong logo, các tác phẩm nghệ thuật và nhiều sản phẩm khác, thể hiện giá trị bền vững của biểu tượng này trong văn hóa Việt Nam.
Việc kết hợp chim Lạc với công nghệ hiện đại không chỉ tạo ra sự kết nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai mà còn giúp quảng bá hình ảnh một Việt Nam giàu đẹp đến với bạn bè quốc tế. Điều đó càng khẳng định sức sống mãnh liệt của chim Lạc – loài chim được xem là Vật Tổ của người Việt từ ngàn đời nay.
Nguồn: Báo Lao Động