Những gương mặt bình thản của phi công hay những nụ cười thân thiện của đội ngũ tiếp viên là điều mà hầu hết hành khách đều cảm nhận được sau mỗi chuyến bay đến đích một cách an toàn. Song để có được những chuyến bay trọn vẹn như vậy, những phi công, tiếp viên ở Trung tâm Huấn luyện bay đã phải trải qua nhiều giờ huấn luyện, sát hạch ngặt nghèo, đòi hỏi sự tập trung và chính xác cao độ. Và hơn tất cả, đó là tình yêu với bầu trời…

Chuẩn xác và tốc độ

Khi đi máy bay, các hành khách sẽ được hướng dẫn về quy trình bảo đảm an toàn bay, từ việc sử dụng áo phao, mặt nạ dưỡng khí, thoát hiểm khi có sự cố; chỉ được sử dụng cửa thoát hiểm khi có yêu cầu của tiếp viên cho đến việc không được hút thuốc lá trong suốt chuyến bay; không sử dụng các thiết bị điện tử khi máy bay cất, hạ cánh… Và rồi sau đó, phần lớn hành khách sẽ chìm vào giấc ngủ cho đến khi hạ cánh. Mọi sự rất đơn giản.

Nhưng ở Trung tâm Huấn luyện bay, mọi sự không đơn giản như vậy. Mỗi tiếp viên phải trải qua tới vài chục môn học khác nhau, như ngoại ngữ chuyên ngành; xây dựng hình ảnh người tiếp viên chuyên nghiệp; sơ cứu; học cách tự vệ khi bị tấn công, cách ngăn chặn mở cửa máy bay… Song theo một số tiếp viên hàng không, môn học khó nhất, đau đầu nhất nhưng cũng thích nhất là học về kỹ năng, quy trình an toàn bay dành cho phi hành đoàn, trường hợp thoát hiểm khẩn cấp, phương thức sống sót; nhảy cầu phao… Sau mỗi môn học lại phải qua những giờ sát hạch căng thẳng đòi hỏi yêu cầu rất cao.

Giáo viên FTC hướng dẫn thực hành cứu sinh trên hồ bơi tạo sóng.

Đúng là môn học về phương pháp an toàn bay khó và hấp dẫn thật. Hôm đến trải nghiệm tại Trung tâm, chúng tôi được chứng kiến tiếp viên tập luyện hướng dẫn hành khách về cách thức sử dụng cửa thoát hiểm, phao cứu sinh, mặt nạ dưỡng khí trong trường hợp khẩn cấp… Như cầu phao thoát hiểm. Trên máy bay, hành khách chỉ nhìn biết là khi cửa thoát hiểm được mở trong trường hợp khẩn cấp thì cầu phao sẽ bung ra giúp hành khách thoát hiểm một cách nhanh nhất.

Tại Trung tâm, mô hình phao thoát hiểm gắn liền với các dòng máy bay Boeing, Airbus… được thiết kế theo đúng thực tế. Mỗi cầu phao dài chừng 12-15m, rộng chừng 1,5-3m tùy vị trí trên cửa thoát hiểm máy bay. Khi thoát hiểm, tay hành khách đặt như thế nào, mông tiếp xúc với phao ra sao đều theo những nguyên tắc nhất định.

Chị Nguyễn Thị Mỹ Phương, giáo viên Trung tâm cho biết, dù thiết kế nội thất máy bay có khác nhau giữa các hãng và có rất nhiều loại cửa thoát hiểm nhưng tất cả đều phải tuân thủ nguyên tắc trong trường hợp khẩn nguy, toàn bộ hành khách có thể thoát ra ngoài trong giới hạn về thời gian tối đa 90 giây. Việc đáp ứng này phải được thực hiện thông qua diễn tập thực tế với yêu cầu không sử dụng quá 50% số cửa thoát hiểm. Và để đạt được yêu cầu như vậy đòi hỏi mỗi tiếp viên phải tập luyện với sự tập trung cao độ nhằm bảo đảm tốc độ, sự chính xác và an toàn cao nhất.

Hoặc như tình huống tập thoát hiểm từ máy bay Boeing 787 xuống nước bằng xuồng cứu hộ. Những chiếc phao cỡ lớn với sức chứa mỗi phao hơn chục người nổi dập dềnh, hàng loạt vòi nước phun thẳng vào xuống tạo tình huống mưa bão. Cũng trong khoảng thời gian rất ngắn như vậy, hành khách phải trượt từ máy bay theo phao thoát hiểm xuống xuồng cứu hộ. Quy trình hướng dẫn từ tiếp viên cho đến mọi động tác của hành khách đều đòi hỏi tốc độ và sự chính xác rất cao. 

TV thực hành nhảy cầu phao thoát hiểm.

Chủ động nguồn lực phi công

Để trở thành phi công lái máy bay dân dụng, các học viên trước tiên phải qua được khâu tuyển chọn vô cùng khó khăn về thể hình và thể lực. Sau khi qua vòng sơ tuyển sẽ đến phần huấn luyện phi công cơ bản kéo dài từ 16 – 18 tháng. Sau khi hoàn thành chương trình, học viên sẽ được cấp các chứng chỉ cần thiết. Tiếp đó, các học viên sẽ phải tham gia huấn luyện chuyển loại để thành lái phụ trong khoảng 1 năm, rồi phải cần thêm hàng nghìn giờ bay và 5 năm tích lũy kinh nghiệm mới có thể trở thành lái chính.

Do đó, đào tạo được một phi công thực thụ thường sẽ phải mất từ 7 đến 9 năm. Trong quá trình đào tạo, các phi công tương lai luôn được rèn luyện rất kỹ, đồng thời luôn phải tuân thủ những quy tắc khắc nghiệt về sức khỏe, trình độ. Đến khi đã trở thành phi công chính thức, để giữ được bằng lái, mỗi năm, các phi công phải trải qua từ 1 – 2 đợt khám sức khỏe và 6 kỳ thi chuyên môn.

Trước đây, mỗi năm VNA đều phải tốn chi phí đưa phi công đi huấn luyện chuyển loại định kỳ 6 tháng/lần ở nước ngoài. Không chỉ tốn kém về chi phí, việc gửi phi công thương mại ra nước ngoài huấn luyện bay còn phải phụ thuộc rất nhiều vào thời gian, chương trình của phía đối tác. Tháng 8-2018 vừa qua, Tổ hợp thiết bị mô phỏng buồng lái đầu tiên tại Việt Nam (đặt tại Trung tâm Huấn luyện bay) đã chính thức được VNA khai trương với đầy đủ các thiết bị mô phỏng buồng lái SIM A320 – 200, A321, A350 và Boeing 787. 

buồng lái SIM A350 tại Trung tâm huấn luyện bay.

Trực tiếp "lái" đưa chúng tôi hạ cánh xuống sân bay Tân Sơn Nhất bằng thiết bị mô phỏng SIM A350, Cơ trưởng Nguyễn Anh Đức, đồng thời là giáo viên huấn luyện, chia sẻ, là thiết bị mô phỏng nhưng được thiết kế bảo đảm như máy bay thật. Việc đồng bộ hóa thiết bị và công nghệ song song với những bổ sung về đội ngũ nhân sự đào tạo phi công thương mại nhiều kinh nghiệm là căn cứ để bảo đảm việc Trung tâm hoàn toàn có thể đào tạo bay thương mại và chuyển loại ở trong nước ngay từ năm 2018 này. 

"Bay" trong SIM cũng khá thú vị. Tất nhiên là ngồi trong buồng lái chứ không phải trong khoang hành khách. Trước khi bay, chúng tôi được cơ trưởng yêu cầu thắt dây bảo hiểm, giữ yên lặng để không ảnh hưởng tới việc điều khiển của phi công. Quá trình bay cũng rung lắc, nhiễu động thời tiết, cũng nghe thấy tiếng động cơ rè rè; càng gần lúc hạ cánh, qua cửa kính là đường băng, những tòa nhà cao tầng, nhà máy xí nghiệp… bên ngoài sân bay. Hàng trăm nút bấm trước mặt, trên đầu phi công nhưng mọi thao tác với từng nút bấm đều chuẩn xác đến tuyệt đối. Cảm giác của hành khách lúc hạ cánh bằng máy bay thật như thế nào thì hạ cánh với SIM cũng như vậy.

Thiết bị mô phỏng nhưng được thiết kế bảo đảm như máy bay thật.

Lãnh đạo VNA khẳng định, hiện Việt Nam đã có được một Trung tâm huấn luyện bay đủ tiêu chuẩn cung cấp dịch vụ huấn luyện bay cho phi công thương mại, phi công chuyển loại cho cả thị trường trong nước và quốc tế. Tất cả những việc này đều để giúp chúng ta chủ động trong công tác huấn luyện, không lệ thuộc vào đối tác, giảm thời gian và chi phí đưa phi công ra nước ngoài đào tạo. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của hàng không Việt Nam và ứng dụng công nghệ 4.0, đã đến lúc chúng ta tự làm chủ sân chơi của chính mình. 

Theo TT