Tốc độ phát triển công nghệ theo cấp số nhân, dự kiến sức mạnh xử lý của AI sẽ tăng gấp đôi mỗi 6 tháng, tạo ra một “cơn đại hồng thủy” công nghệ có sức tàn phá và tái tạo ghê gớm hơn bất kỳ cuộc cách mạng nào trước đây. Sự thay đối này không chỉ là một con sóng, mà là một sự biến chuyển mang tính kiến tạo, tạo ra một “rào chắn AI” mà bất kỳ tổ chức nào không vượt qua sẽ phải đối mặt với nguy cơ bị đào thải.
Nhận thức sâu sắc rằng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là “yếu tố quyết định”, là “cơ hội tốt nhất” để bứt phá vươn lên trong kỷ nguyên mới, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành những chủ trương, quyết sách mang tầm chiến lược. Đặc biệt, Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị đã xác định đây là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển đất nước, với quan điểm cốt lõi là “lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm”. Tiếp theo là các văn bản triển khai của Nhà nước như Nghị quyết số 03/NQ-CP ngày 09/01/2025 ban hành chương trình hành động của chính phủ thực hiện nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Quyết định số 923/QĐ-TTg ngày 14/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Kế hoạch triển khai Phong trào thi đua “Cả nước thi đua đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số”, Kế hoạch số 01-KH/BCĐTW ngày 21/3/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về triển khai phong trào “Bình dân học vụ số” và Hướng dẫn số 3751/HD-BNV ngày 16/6/2025 của Bộ Nội vụ, Quyết định số 2518/QĐ- BTC ngày 18/7/2025 của Bộ Tài chính về khen thưởng các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong triển khai thực hiện Phong trào “Cả nước thi đua đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số” và Phong trào “Bình dân học vụ số”;
Đảng ủy, Ban Giám đốc cùng toàn thể hơn 700 cán bộ, đảng viên, người lao động Công ty TNHH MTV Suất ăn Hàng không Việt Nam (VACS) đã xác định: Chủ động đi đầu, ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ, đặc biệt là AI, phải là một nhiệm vụ chính trị trọng tâm, một giải pháp đột phá chiến lược. Đây không chỉ là con đường để nâng cao năng suất, hiệu quả và năng lực cạnh tranh của riêng VACS, mà còn là trách nhiệm của một thành viên trong hệ sinh thái của TCTHKVN, góp phần hiện thực hóa mục tiêu đưa Vietnam Airlines trở thành hãng hàng không số toàn diện (Digital Airline Group), giữ vững vai trò tiên phong trong ngành hàng không khu vực.
Bài viết này tập trung phân tích quá trình chuyển đổi từ nhận thức đến hành động của Đảng bộ và toàn thể VACS trong việc làm chủ khoa học công nghệ, những kết quả bước đầu, bài học kinh nghiệm và định hướng chiến lược trong giai đoạn tới, gắn liền với tầm nhìn phát triển chung của TCTHKVN.
Phần 1: BỐI CẢNH VÀ TÍNH TẤT YẾU CỦA VIỆC LÀM CHỦ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ
1.1. Bối cảnh Quốc gia và Ngành Hàng không: Cuộc đua không thể chậm trễ
Ngành hàng không Việt Nam, một trụ cột quan trọng của kinh tế, đang trên đà phục hồi và tăng trưởng mạnh mẽ sau đại dịch. Với dự báo của Boeing là thị trường hàng không sẽ phát triển nhanh nhất khu vực Đông Nam Á giai đoạn 2025-2030, do đó, áp lực cạnh tranh trong khu vực và quốc tế ngày càng gia tăng. Trong bối cảnh đó, khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ số và công nghệ xanh, được xem là “chìa khóa” để nâng cao năng lực cạnh tranh.
Về phía TCTHKVN, công ty mẹ của VACS, chiến lược chuyển đổi số đã được xác định là con đường tất yếu để phát triển. Từ năm 2020, Đảng ủy TCTHKVN đã nhấn mạnh nhiệm vụ “thực hiện đồng bộ, toàn diện chuyển đổi số”. Mục tiêu chiến lược đến năm 2025 là trở thành một hãng hàng không số, tiến tới đạt tiêu chuẩn 5 sao và là một trong 10 hãng bay được yêu thích nhất châu Á. Để hiện thực hóa tầm nhìn này, TCTHKVN đang đấy mạnh một loạt các sáng kiến số hóa trên mọi lĩnh vực:
– Hiện đại hóa đội bay: Vietnam Airlines là một trong những hãng hàng không đầu tiên khai thác các dòng máy bay thế hệ mới, thân thiện với môi trường như A350, B787, A321 NEO. Việc nghiên cứu đưa vào khai thác dòng B737-8 cũng cho thấy nỗ lực không ngừng trong việc tối ưu hóa hiệu quả khai thác.
– Ứng dụng công nghệ số và AI vào hoạt động cốt lõi:
- Tối ưu hóa vận hành: Hợp tác với các đối tác công nghệ hàng đầu như FPT, Sabre để triển khai các công cụ AI và Big Data trong việc lập kế hoạch mạng bay, quản lý đội tàu, tối ưu hóa doanh thu và dự báo nhu cầu.
- Nâng cao trải nghiệm khách hàng: Phát triển nền tảng thương mại điện tử thế hệ mới, xây dựng nền tảng dữ liệu khách hàng (CDP), ứng dụng chatbot, voicebot để mang lại trải nghiệm cá nhân hóa, liền mạch trên mọi điểm chạm.
- Ứng dụng công nghệ trong bảo dưỡng: Vietnam Airlines và đơn vị thành viên VAECO đang tiên phong ứng dụng công nghệ bảo trì dự đoán (Predictive Maintenance) bằng AI, lưu trữ lịch sử bảo dưỡng bằng blockchain để tăng tính minh bạch và an toàn.
- Cung cấp dịch vụ kết nối trên không (IFC): Hợp tác với VNPT để cung cấp dịch vụ Internet tốc độ cao trên các chuyến bay, đáp ứng nhu cầu làm việc và giải trí của hành khách.
– Phát triển công nghệ xanh: TCTHKVN đang chủ động nghiên cứu và xây dựng lộ trình sử dụng nhiên liệu hàng không bền vững (SAF) để đáp ứng các cam kết giảm phát thải quốc tế và định hướng kinh tế xanh.
1.2. Thách thức và cơ hội đối với VACS
Là một mắt xích không thể thiếu trong chuỗi cung ứng dịch vụ của TCTHKVN, VACS đứng trước áp lực và cơ hội to lớn từ làn sóng chuyển đổi số của Công ty mẹ và toàn ngành.
Thách thức:
- Tâm lý ngại thay đổi: Rào cản lớn nhất không phải là công nghệ, mà là nỗi sợ và tư duy cũ, ngại thoát ra khỏi vùng an toàn.
- Áp lực đồng bộ hóa: VACS phải nhanh chóng nâng cấp hệ thống và quy trình để tích hợp liền mạch vào hệ sinh thái số chung của TCTHKVN, từ quản trị, nhân sự đến sản xuất.
- Yêu cầu về chất lượng và hiệu suất: Khi TCTHKVN hướng tới chuẩn 5 sao, yêu cầu về chất lượng suất ăn, tốc độ phục vụ, và khả năng cá nhân hóa dịch vụ của VACS cũng phải được nâng lên một tầm cao mới.
Cơ hội:
- Tận dụng hệ sinh thái công nghệ của TCTHKVN: VACS có thể kế thừa và ứng dụng các nền tảng công nghệ, dữ liệu lớn mà TCTHKVN đã đầu tư, giúp tiết kiệm chi phí và rút ngắn thời gian triển khai.
- Tạo ra lợi thế cạnh tranh đột phá: Ứng dụng AI và công nghệ số vào việc làm chủ khoa học công nghệ, AI là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, không chỉ là một sự lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc để tồn tại và phát triển bền vững.
Phần 2: TỪ NHẬN THỨC ĐÚNG ĐẮN ĐẾN HÀNH ĐỘNG QUYẾT LIỆT, ĐỒNG BỘ
2.1. Bước đột phá về tư duy: “Bình dân học vụ số” và vai trò tiên phong của người đứng đầu
Nhận thức rõ thách thức lớn nhất trong chuyển đổi số chính là tư duy và tâm lý ngại thay đổi, VACS xác định khâu đột phá đầu tiên phải là đột phá về tư duy, chuyển đổi nhận thức cho toàn thể đội ngũ. Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Đảng ủy và Ban Giám đốc, một phong trào thi đua “Bình dân học vụ số” trong toàn Công ty đã được phát động. Đây không chỉ là một chương trình đào tạo đơn thuần, mà là một phong trào thi đua sâu rộng nhằm phổ cập, nâng cao kiến thức khoa học công nghệ, kiến thức số cho mọi cán bộ, đảng viên, người lao động.
Với quyết tâm chính trị cao, Ban Giám đốc VACS, với vai trò tiên phong, gương mẫu của người đứng đầu, đã trực tiếp tham gia và chỉ đạo tổ chức thành công trong năm 2025 7 lớp đào tạo với hơn 300 lượt tham dự về ứng dụng AI trong công việc, thay đổi tư duy trong thời đại số. Các lớp học này không chỉ dừng lại ở lý thuyết mà đi sâu vào thực hành, từ cấp cơ bản đến nâng cao, đảm bảo phổ cập sâu rộng cho toàn bộ đội ngũ cán bộ chủ chốt, từ Ban Giám đốc đến cán bộ cấp tổ và toàn thể nhân viên khối văn phòng. Đây là một minh chứng sống động cho thấy VACS không chỉ nói suông mà đã biến chủ trương của Đảng, của TCTHKVN thành hành động cụ thể, thiết thực.
Thông qua các lớp học, người lao động đã hiểu rằng: “AI không cướp việc của bạn, chính những người biết sử dụng AI sẽ làm điều đó”. Từ đó, một phong trào học tập sôi nổi dã được lan tỏa, biến quá trình học hỏi, nâng cao tri thức số thành nhu cầu tự thân của mỗi người lao động, bởi họ hiểu rằng tư duy “AI first” là chìa khóa để làm chủ tương lai của chính mình.
2.2. Xây dựng chiến lược bài bản, có lộ trình
Để phong trào đi vào chiều sâu và có định hướng rõ ràng, VACS đã ban hành Kế hoạch số 289/KH-VACS ngày 20/08/2025, triển khai phong trào thi đua “Cả nước thi đua đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số” và “Bình dân học vụ số” giai đoạn 2025-2030. Kế hoạch đã vạch ra một lộ trình bài bản, gắn mục tiêu ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số với các tiêu chí thi đua, khen thưởng cụ thể, có thể đo lường được.
Mục tiêu rất rõ ràng:
- Nâng cao nhận thức, đột phá tư duy: Chuyển đổi mô hình lãnh đạo, quản lý từ “truyền thống” sang không gian số dựa trên dữ liệu.
- Phát triển nguồn nhân lực số: Phấn đấu đến năm 2025, 80% người lao động có kiến thức cơ bản về công nghệ số, có kỹ năng số, sử dụng được thiết bị thông minh để phục vụ công việc. Đến năm 2026, con số này phải đạt 100%.
- Xây dựng văn hóa số: Khuyến khích sự ủng hộ của lãnh đạo và sự tham gia của mọi cá nhân, sẵn sàng thử nghiệm các ý tưởng mới.
- Ưu tiên ứng dụng công nghệ: Đầu tư nghiên cứu và ứng dụng công nghệ AI/GenAI vào hoạt động sản xuất kinh doanh (SXKD), phát triển hệ sinh thái sản phẩm và dịch vụ số thông minh.
- Tăng cường hợp tác: Chú trọng hợp tác với các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp công nghệ để cùng phát triển.
Bên cạnh đó, VACS cũng xây dựng Danh mục các dự án chuyển đổi số ưu tiên giai đoạn 2025-2027, tập trung vào các lĩnh vực then chốt như:
- Quản trị doanh nghiệp: Triển khai các phần mềm lõi như Quản lý sản xuất (QTSX), Quản lý tài sản bảo dưỡng để số hóa toàn bộ quy trình, tối ưu hóa chi phí và nâng cao hiệu quả. Mục tiêu là tiết kiệm 50% thời gian thanh toán và báo cáo công việc.
- Nâng cao trải nghiệm khách hàng: Nâng cấp website, tăng cường tương tác và gia tăng tiện ích, rút ngắn thời gian chờ đợi cho khách hàng.
- Hạ tầng và an ninh: Xây dựng hạ tầng số (On-premise, Cloud), hạ tầng mạng (Wifi, 4G/5G) và hệ thống an ninh thông tin để đảm bảo hoạt động an toàn, thông suốt.
Những bước đi bài bản, có lộ trình này thể hiện tư duy hệ thống và quyết tâm thực hiện thắng lợi các mục tiêu đã đề ra của VACS.
Phần 3: NHỮNG KẾT QUẢ BƯỚC ĐẦU – NỀN TẢNG VỮNG CHẮC CHO SỰ BỨT PHÁ
Thực tiễn sinh động tại VACS đã chứng minh hiệu quả của việc đi đúng hướng. Việc ứng dụng AI và công nghệ số đã và đang mang lại những chuyển biến tích cực, rõ nét, đóng góp rõ rệt vào tăng trưởng năng suất, chất lượng sản phẩm và hiệu quả sản xuất kinh doanh.
Thứ nhất, tối ưu hóa toàn diện công tác quản trị, điều hành. VACS đang ưu tiên đầu tư nghiên cứu và ứng dụng các phần mềm hiện đại như đánh giá KPIs, Skyoffice, công nghệ AI/GenAI vào toàn bộ hoạt động SXKD. Việc số hóa dữ liệu, tự động hóa quy trình nghiệp vụ đã giúp tối ưu hóa công tác quản trị chi phí, nâng cao hiệu quả quản lý tài sản, bảo dưỡng. Lãnh đạo có thể ra quyết định nhanh chóng, chính xác hơn dựa trên dữ liệu được phân tích theo thời gian thực. Đây chính là bước chuyển đổi căn bản từ mô hình điều hành “truyền thống” sang không gian số, từ quản trị dựa trên kinh nghiệm sang quản trị dựa trên dữ liệu.
Thứ hai, thi đua tăng năng suất lao động và chất lượng sản phẩm. Người lao động, sau khi được trang bị kỹ năng số, đã chủ động ứng dụng AI như một “người trợ lý ảo”, một “Co-pilot” (người đồng hành) để giải quyết công việc hiệu quả và sáng tạo hơn. Nhờ đó, hiệu quả công việc được nâng cao, thời gian xử lý các công việc hành chính văn phòng giảm đi đáng kể, trong khi chất lượng sản phẩm và dịch vụ cung cấp cho hành khách được nâng lên. Điều này không chỉ gia tăng trải nghiệm của khách hàng mà còn góp phần củng cố vững chắc uy tín thương hiệu của cả VACS và TCTHKVN.
Thứ ba, xây dựng thành công văn hóa số và môi trường đổi mới sáng tạo. Phong trào thi đua đã thực sự khơi dậy tinh thần dám nghĩ, dám làm, khuyến khích các ý tưởng, sáng kiến mới. VACS đang từng bước hình thành một môi trường làm việc mà ở đó, đổi mới sáng tạo không chỉ là khẩu hiệu mà đã trở thành nếp nghĩ, cách làm của mỗi cá nhân. Mọi người sẵn sàng thử nghiệm các ý tưởng mới, chấp nhận “quyền được sai” để tìm ra cách làm hiệu quả hơn, đúng với tinh thần “Bắt đầu nhỏ (Small Scope), Thấy kết quả nhanh (Fast Result), Tốn ít tiền (Small Money)”.
Phần 4: BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ NHỮNG NHIỆM VỤ TRỌNG TÂM TRONG GIAI ĐOẠN MỚI
4.1. Những bài học kinh nghiệm quý báu
Thực tiễn triển khai tại VACS đã rút ra một số bài học kinh nghiệm sâu sắc:
Một là, vai trò quyết định của ý chí chính trị và sự tiên phong của người đứng đầu. Phải có sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của cả hệ thống chính trị, từ Chi bộ, Đảng ủy đến Ban Giám đốc và các tổ chức đoàn thể. Đặc biệt, sự gương mẫu, đi đầu của người đứng đầu là mệnh lệnh không lời, có sức lan tỏa và hiệu triệu mạnh mẽ nhất.
Hai là, phải coi con người là trung tâm, là chủ thể của quá trình chuyển đổi. Công nghệ dù hiện đại đến đâu cũng chỉ là công cụ. Đầu tư phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, trang bị cho họ tư duy và kỹ năng số mới là yếu tố then chốt, quyết định sự thành bại.
Ba là, phải có lộ trình bài bản, bước đi vững chắc. Cần bắt đầu từ thay đổi nhận thức, sau đó chọn những việc nhỏ, dễ làm, có hiệu quả nhanh để tạo động lực, củng cố niềm tin cho toàn thể đội ngũ trước khi nhân rộng ra các dự án lớn hơn, phức tạp hơn.
Bốn là, phải khai thác sức mạnh của hệ sinh thái. Sự thành công của VACS không thể tách rời khỏi chiến lược chung của TCTHKVN. Việc chủ động tích hợp, tận dụng hạ tầng công nghệ, dữ liệu và các nền tảng dùng chung của Công ty mẹ là con đường ngắn nhất, hiệu quả nhất để tạo ra sức mạnh cộng hưởng.
4.2. Nhiệm vụ trọng tâm giai đoạn 2025-2030
Để tiếp tục đẩy mạnh công cuộc chuyển đổi số, đưa VACS phát triển lên một tầm cao mới, trong giai đoạn tới, VACS cần tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm sau:
Một là, tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, làm cho mỗi cán bộ, đảng viên, người lao động nhận thức sâu sắc hơn nữa rằng làm chủ AI và công nghệ số không phải là sự lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc để tồn tại và phát triển trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt hiện nay.
Hai là, khẩn trương xây dựng, hoàn thiện nền tảng dữ liệu lớn và hệ thống quản trị thông minh. Coi dữ liệu là “tài nguyên” quý giá nhất trong kỷ nguyên số. Phải kết nối toàn diện dữ liệu từ các khâu: cung ứng nguyên vật liệu, lập kế hoạch sản xuất, kiểm soát chất lượng, cho đến phản hồi của khách hàng để hình thành một cơ sở dữ liệu hợp nhất, hỗ trợ việc ra quyết định vận hành theo thời gian thực.
Ba là, đầu tư có trọng tâm, trọng điểm vào việc nghiên cứu, ứng dụng các công nghệ AI chiến lược vào các khâu cốt lõi. Cụ thể là ứng dụng AI đe:
- Tối ưu hóa chuỗi cung ứng: Dự báo nhu cầu nguyên vật liệu chính xác hơn, tự động hóa quy trình đặt hàng, giảm thiểu lãng phí và hàng tồn kho.
- Cá nhân hóa dịch vụ khách hàng: Phối hợp với TCTHKVN, phân tích dữ liệu hành khách để đưa ra các suất ăn phù hợp với sở thích, yêu cầu dinh dưỡng hoặc văn hóa của từng thị trường, từng đường bay, tạo ra sự khác biệt và đăng cấp cho dịch vụ của Vietnam Airlines.
- Quản trị sản xuất thông minh: Sử dụng các cảm biến loT và AI để giám sát quy trình chế biến, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm ở mức cao nhất, đồng thời tối ưu hóa năng suất của dây chuyền.
Bốn là, chú trọng xây dựng và phát triển đội ngũ chuyên gia, hình thành Hội đồng khoa học công nghệ của Công ty. Từng bước làm chủ và tiến tới sáng tạo ra các sản phẩm công nghệ mang thương hiệu riêng, hiện thực hóa khát vọng “Make by Vietnam Airlines Caterers”, góp phần vào mục tiêu chung xây dựng các sản phẩm công nghệ “Make in Vietnam”.
Năm là, tăng cường hợp tac với cac viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp công nghệ để cùng nhau phát triển. Tạo nên một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở, thúc đây chuyển giao tri thức và công nghệ, bắt kịp với những xu hướng mới nhất của thế giới.
Sáu là, khai thác và tận dụng tối đa, hiệu quả hệ sinh thái công nghệ của TCTHKVN. Chủ động tích hợp và ứng dụng sâu rộng các phần mềm dùng chung của TCTHKVN như SkyOffice, HRMS, các hệ thống quản trị sản xuất, quản trị chuyến bay … vào hoạt động điều hành của VACS. Việc này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí đầu tư mà còn đảm bảo sự đồng bộ, thông suốt về dữ liệu trong toàn TCT, tạo ra sức mạnh cộng hưởng, nâng cao năng lực quản trị tổng thể và hiệu quả hoạt động chung.
KẾT LUẬN
Cuộc cách mạng ứng dụng khoa học công nghệ và AI chỉ mới bắt đầu. Con đường phía trước còn nhiều thách thức, nhưng với sự chỉ đạo sáng suốt của Đảng, Chính phủ, của TCTHKVN, với quyết tâm chính trị cao và sự đồng lòng của tập thể, chúng ta có cơ sở vững chắc để tin tưởng rằng, Công ty VACS sẽ tiếp tục gặt hái nhiều thành công hơn nữa.
Mỗi cán bộ, đảng viên và người lao động VACS sẽ không ngừng học hỏi, đổi mới, phấn đấu trở thành những “chiến sỹ” tiên phong trên mặt trận đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Bằng những hành động cụ thể, thiết thực, chúng ta sẽ cùng nhau góp phần xây dựng VACS ngày càng phát triển bền vững, đóng góp xứng đáng vào sự lớn mạnh của Hãng hàng không Quốc gia, hiện thực hóa khát vọng đưa Việt Nam trở thành một quốc gia hùng cường, thịnh vượng.
