Công cuộc sáp nhập được kỳ vọng sẽ tạo ra những không gian phát triển kinh tế quy mô lớn hơn, tối ưu hóa việc phân bổ ngân sách và thu hút đầu tư chất lượng cao, từ đó thúc đẩy tốc độ đô thị hóa và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích nhìn thấy được, lộ trình này cũng đặt ra những thách thức lớn về việc ổn định bộ máy nhân sự, bảo tồn giá trị văn hóa địa phương và giải quyết các vấn đề phức tạp liên quan đến thủ tục hành chính sau sáp nhập. Chính vì lẽ đó, sự thành công của Kế hoạch 2025 sẽ là minh chứng rõ ràng nhất cho khả năng chuyển mình của hệ thống quản lý nhà nước, kiến tạo một tầm vóc mới trong phát triển bền vững và hội nhập quốc tế của đất nước.
A. Sáp nhập: Lực đẩy mới trong bối cảnh hiện nay
Sáng 12/6/2025, với tỷ lệ 96,44% đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025. Nghị quyết có hiệu lực từ ngày 12/6, cả nước còn 34 tỉnh, thành phố.
I. Sáp nhập – Giảm “gánh nặng” bộ máy, tinh gọn tổ chức Đảng
Một trong những lợi ích rõ rệt nhất của việc sáp nhập là giúp tinh gọn bộ máy hành chính, từ đó giảm thiểu sự cồng kềnh, chồng chéo. Khi các tỉnh, thành được sáp nhập, số lượng các ban, ngành, đoàn thể, đặc biệt là các cấp ủy Đảng sẽ được tổ chức lại một cách hợp lý hơn. Việc thống nhất trong thiết lập mô hình chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh và cấp xã) đồng bộ trên toàn quốc, tạo sự thống nhất trong chỉ đạo, điều hành và quản lý.
1. Giảm số lượng cấp ủy viên, ban thường vụ, nâng cao hiệu quả quản lý:
Việc sáp nhập giúp giảm số lượng các vị trí lãnh đạo, từ đó đảm bảo chất lượng, sự tập trung và thống nhất trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo. Điều này giúp tránh tình trạng “phân tán” quyền lực, tăng cường sự đoàn kết nội bộ và hiệu quả làm việc.
2. Tinh gọn đội ngũ cán bộ, đảng viên:
Việc sáp nhập tạo điều kiện để rà soát, đánh giá lại đội ngũ cán bộ, đảng viên, loại bỏ những cá nhân không đủ năng lực, phẩm chất, từ đó nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của Đảng. Khi bộ máy được tinh gọn, giảm số lượng các cơ quan, đơn vị hành chính, từ đó giảm biên chế, tiết kiệm chi phí ngân sách nhà nước.
II. Sáp nhập – Thúc đẩy sự phát triển toàn diện, nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng
Việc sáp nhập không đơn thuần là sự cộng gộp về mặt địa lý, mà còn là sự kết hợp các nguồn lực, tiềm năng để tạo ra một “lực đẩy” mới cho sự phát triển.
1. Tạo động lực phát triển kinh tế – xã hội:
Các tỉnh, thành sau khi sáp nhập có thể tận dụng lợi thế của nhau, phát triển các ngành nghề mũi nhọn, phát huy lợi thế tổng hợp, thu hút đầu tư, tạo ra các khu vực kinh tế mạnh. Từ đó nâng cao đời sống nhân dân, củng cố niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng.
2. Nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng:
Việc sáp nhập buộc các cấp ủy phải có tầm nhìn chiến lược, khả năng hoạch định chính sách lớn hơn. Cấp ủy mới phải đối mặt với những thách thức mới, từ đó tạo ra động lực để nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý.
III. Sáp nhập – Tạo sự đồng thuận, thống nhất trong tư tưởng và hành động của Đảng viên
Quá trình sáp nhập đòi hỏi sự đồng thuận cao trong toàn hệ thống chính trị và nhân dân. Đây là một cơ hội để tăng cường công tác giáo dục chính trị tư tưởng, tạo sự thống nhất trong nhận thức và hành động của toàn Đảng và toàn dân.
1. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục:
Trước và sau khi sáp nhập, các cấp ủy Đảng đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giải thích, vận động để tạo sự đồng thuận trong nhân dân và đảng viên.
2. Tăng cường sự đoàn kết, thống nhất trong nội bộ:
Việc sáp nhập đòi hỏi sự đoàn kết, thống nhất cao trong nội bộ Đảng. Đây là cơ hội để các tổ chức Đảng phát huy tinh thần dân chủ, lắng nghe ý kiến của quần chúng, từ đó tạo sự đồng thuận cao.
B. Thuận lợi, khó khăn và giải pháp
I. Thuận lợi
Việt Nam đã trải qua nhiều đợt sáp nhập, chia tách tỉnh, thành, đặc biệt là sau năm 1975, mang lại nhiều kinh nghiệm quý báu. Cụ thể như:
– Sáp nhập huyện Đông Anh, Gia Lâm, Hoài Đức, Đan Phượng, Thanh Trì vào Hà Nội (1978):
Đây là một trong những lần sáp nhập lớn nhất, giúp Hà Nội trở thành một thành phố lớn hơn, tạo tiền đề để phát triển kinh tế – xã hội mạnh mẽ hơn.
– Sáp nhập tỉnh Hà Tây vào Hà Nội (2008):
Quyết định này giúp Hà Nội mở rộng không gian phát triển, tạo ra một khu vực kinh tế lớn, đa dạng về ngành nghề. Sau sáp nhập, Hà Nội đã trở thành một trong những trung tâm kinh tế, văn hóa, giáo dục hàng đầu cả nước. Tuy nhiên, việc sáp nhập cũng đặt ra nhiều thách thức trong việc quản lý, quy hoạch và hòa nhập văn hóa.
– Sáp nhập huyện, xã giai đoạn 2019-2021:
Thực hiện theo Nghị quyết số 37-NQ/TW của Bộ Chính trị, hàng loạt huyện, xã đã được sáp nhập. Ví dụ: Sáp nhập huyện Nông Cống và huyện Tĩnh Gia (Thanh Hóa) thành thị xã Nghi Sơn; sáp nhập các xã, thị trấn của huyện Mê Linh (Hà Nội). Đợt sáp nhập này đã giúp giảm hàng trăm đơn vị hành chính cấp xã, huyện, tiết kiệm đáng kể ngân sách.
Kết quả bước đầu
Các đơn vị hành chính sau khi sáp nhập đã đi vào hoạt động ổn định, đảm bảo sự liên tục và thông suốt của các hoạt động hành chính.
Chính sách hỗ trợ được triển khai kịp thời, tạo điều kiện thuận lợi cho cán bộ, công chức bị ảnh hưởng bởi quá trình sáp nhập.
Quy trình giải quyết thủ tục hành chính được rà soát, cải tiến, giúp người dân và doanh nghiệp tiếp cận dịch vụ công nhanh chóng và thuận lợi hơn.
II. Khó khăn
Tái cơ cấu bộ máy hành chính nhà nước, đặc biệt là sáp nhập tỉnh, thành, là một chủ trương lớn nhằm xây dựng một hệ thống tinh gọn, hiệu quả vì vậy bên cạnh thuận lợi còn có những khó khăn nhất định như:
– Vấn đề về nhân sự: Sáp nhập dẫn đến dư thừa cán bộ, đặc biệt là các vị trí lãnh đạo. Việc sắp xếp, tinh giản biên chế đòi hỏi sự công bằng, minh bạch và có lộ trình phù hợp, tránh gây tâm lý bất an trong đội ngũ cán bộ, đảng viên.
– Khó khăn trong quản lý văn hóa – xã hội: Sự khác biệt về văn hóa, phong tục, tập quán giữa các địa phương sáp nhập có thể gây ra những xung đột nhỏ ban đầu, đòi hỏi thời gian để hòa hợp.
– Khó khăn về cơ sở hạ tầng: Việc hợp nhất các địa phương đòi hỏi phải đầu tư, nâng cấp hệ thống giao thông, cơ sở vật chất để đảm bảo sự kết nối và đồng bộ. trăm đơn vị hành chính cấp xã, huyện, tiết kiệm đáng kể ngân sách.
III. Giải pháp
Để việc tái cơ cấu, sáp nhập tỉnh, thành thành công, cần:
– Có lộ trình cụ thể, bài bản. Không nên thực hiện một cách vội vã, mà phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về mặt nhân sự, cơ sở vật chất và tâm lý.
– Giải quyết tốt vấn đề nhân sự dôi dư: Cần có chính sách hỗ trợ, đào tạo lại, hoặc bố trí công việc phù hợp cho các cán bộ dôi dư.
– Đẩy mạnh tuyên truyền, tạo sự đồng thuận: Cần làm cho người dân và cán bộ hiểu rõ lợi ích của việc sáp nhập để tạo sự ủng hộ cao.
IV. Liên hệ giữa quá trình sáp nhập đơn vị hành chính với việc tái cơ cấu các doanh nghiệp nhà nước (trong đó có VNA)
Trên thực tế, quá trình sáp nhập và tái cơ cấu các đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp tỉnh/huyện/xã là bước đệm và tiền đề quan trọng cho việc tái cơ cấu các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) và các đơn vị sự nghiệp công lập có liên quan trên địa bàn.
Việc sáp nhập các đơn vị hành chính tạo ra một khuôn khổ quản lý mới, có tác động trực tiếp và gián tiếp đến mô hình hoạt động của các DNNN và đơn vị công.
– Tối ưu hóa nguồn lực và mô hình kinh doanh: Khi hai hoặc nhiều ĐVHC sáp nhập, quy mô dân số, GDP và thị trường trên địa bàn được mở rộng. Điều này đòi hỏi các DNNN (như công ty cấp thoát nước, công ty môi trường đô thị, công ty xổ số kiến thiết, ngân hàng chính sách, v.v.) phải nâng cấp và mở rộng năng lực cung ứng dịch vụ.
– Chấm dứt sự chồng chéo: Các ĐVHC cũ thường có các DNNN hoạt động độc lập, dẫn đến sự chồng chéo, cạnh tranh không cần thiết và lãng phí về bộ máy quản lý. Sau sáp nhập ĐVHC, việc sáp nhập hoặc hợp nhất các DNNN cùng lĩnh vực (ví dụ: hợp nhất các công ty môi trường đô thị của các huyện/thành phố cũ thành một công ty lớn hơn, hiệu quả hơn) là tất yếu để tối ưu hóa chi phí vận hành và quản lý.
– Phục vụ mục tiêu quy hoạch mới: Công cuộc sáp nhập đi kèm với các quy hoạch đô thị và quy hoạch phát triển vùng mới. Các DNNN cần phải tái cơ cấu để phù hợp với định hướng quy hoạch này, đặc biệt là các DNNN hoạt động trong lĩnh vực xây dựng, hạ tầng, và dịch vụ công ích.
C. Kết luận
Sáp nhập tỉnh, thành là một chủ trương đúng đắn, mang lại nhiều lợi ích lớn về mặt kinh tế – xã hội và hiệu quả quản lý.
Mô hình sáp nhập các tỉnh, thành trên cả nước là một cách làm hay, một mô hình hiệu quả trong công tác xây dựng Đảng; không chỉ giúp tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng mà còn tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.
Công cuộc sáp nhập các đơn vị hành chính được triển khai mạnh mẽ từ năm 2025 không chỉ là một nhiệm vụ cải cách hành chính đơn thuần, mà còn là một tầm nhìn chiến lược kiến tạo nên cấu trúc quản lý nhà nước hiệu quả hơn cho tương lai. Bằng việc tạo ra các đơn vị hành chính quy mô lớn hơn, mạnh hơn và có tính liên kết cao hơn, Việt Nam đang thực hiện một bước tiến quan trọng nhằm khắc phục tình trạng phân tán nguồn lực và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Tuy nhiên, việc thực hiện cần được tiến hành cẩn trọng, có lộ trình và giải pháp phù hợp nhằm hạn chế các khó khăn và khắc phục những thách thức. Để công cuộc sáp nhập hiệu quả, thành công thì sự chuẩn bị kỹ lưỡng và tầm nhìn chiến lược là những yếu tố hết sức cần thiết. Bên cạnh đó, sự đồng thuận cao của toàn thể cán bộ, đảng viên và nhân dân cũng là yếu tố vô cùng quan trọng. Đây sẽ là một “lực đẩy” mới, một “bước đi đột phá” để xây dựng Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh, xứng đáng với vai trò là đội ngũ tiền phong của giai cấp công nhân và toàn dân tộc.
