Nghề bay nhiều áp lực, hiểm nguy nhưng lại vô cùng hấp dẫn tôi. Gần chục năm làm công tác giảng dạy, huấn luyện bay, chưa lúc nào ngọn lửa nghề trong tôi vụt tắt, bởi mỗi khi hoàn thành một thử thách, bản thân tôi lại mạnh mẽ, trưởng thành hơn rất nhiều.

Chuyến bay đầy thử thách, khó khăn

Trung tuần tháng 04/2019, tôi được giao nhiệm vụ thực hiện chuyến bay hướng dẫn cho một học viên lái chính trên chuyến bay từ thành phố Hồ Chí Minh đến Hồng Kông. Thời tiết dự báo tại Hồng Kông có mưa rào với tầm nhìn tốt, vì vậy chúng tôi chuẩn bị mọi thứ kỹ càng và quyết định mang theo nhiên liệu đã quy định trong kế hoạch, bao gồm nhiên liệu chờ khoảng 20 phút.

Máy bay đã được cất cánh đúng giờ và sau hơn hai giờ bay, chúng tôi đã đến không phận kiểm soát của Hồng Kông. Trước mắt chúng tôi thấy được là đường vào hạ cánh sân bay có rất nhiều mây giông bao quanh khắp cả khu vực. Đây là một trong những yếu tố thời tiết nguy hiểm có thể đe dọa trực tiếp đến an toàn của chuyến bay, các vụ tai nạn máy bay lớn trên thế giới phần lớn đều do yếu tố này. Điều kiện thời tiết thực tế tại thời điểm đó lại không giống với dự báo trước chuyến bay. Lúc này nhiên liệu bay chờ thực tế trên máy bay mà chúng tôi có được khoảng 35 phút, nhiều hơn kế hoạch do áp dụng các phương pháp tiết kiệm trong chuyến bay, nhưng số nhiên liệu này còn quá khiêm tốn để có thể chịu đựng điều kiện mưa giông lớn.

Sân bay Hồng Kông vốn dĩ là một sân bay trung chuyển lớn, tiếp nhận rất nhiều máy bay đi và đến, vì vậy khi thời tiết xấu làm gián đoạn lưu thông dễ dẫn đến tắc nghẽn, các máy bay sẽ phải bay chờ rất lâu, không chỉ đợi thời tiết tốt mà còn phải xếp hàng dài để có thể vào hạ cánh. Chuyến bay của chúng tôi cũng không ngoại lệ, lần lượt xếp hàng vào để hạ cánh.

Thời tiết xấu ở khu vực đang bắt chúng tôi phải bay vòng và tránh, khiến cho thời gian tiếp cận càng lâu hơn. Điều này đang làm bất lợi cho chúng tôi trong khi điều kiện thời tiết tại sân bay bắt đầu chuyển biến xấu, lượng mây giông rất lớn đang đổ bộ vào. Thời điểm máy bay chúng tôi đang còn vài phút là có thể hạ cánh thì thời tiết tại sân bay lại xấu hơn rất nhiều và dưới điều kiện tối thiểu. Đài kiểm soát không lưu yêu cầu chúng tôi bay lại và đi đến vị trí bay chờ. Lúc này thời tiết xấu đã bao phủ toàn bộ khu sân bay cũng như khu vực lân cận xung quanh và dự kiến sẽ kéo dài rất lâu.

Bên cạnh tôi là bạn học viên đang còn rất ít kinh nghiệm, còn lúng túng trong những tình huống phức tạp ngoài mong muốn. Tôi đã động viên, hướng dẫn cách thức, giúp bạn ấy tự tin đưa ra giải pháp để giải quyết vấn đề. Đây là một trong những kỹ năng quan trọng mà một người lái chính cần có, đồng thời cùng phối hợp tính toán và lập các kế hoạch dự phòng cho các tình huống xấu có thể xảy ra.

Theo luật định, khi tiêu thụ hết lượng nhiên liệu chờ thì chúng tôi bắt buộc phải bay chuyển hướng đến các sân bay dự bị. Tuy nhiên điều kiện thời tiết hôm ấy diễn biến phức tạp và nguy hiểm, nằm ngoài dự báo, sân bay dự bị duy nhất có thể bay đến trong kế hoạch là Macao cũng đang gặp thời tiết bất lợi, dưới điều kiện tiêu chuẩn để hạ cánh. Chúng tôi buộc phải chuẩn bị phương án khác là tìm thêm sân bay dự bị ngoài kế hoạch, đó là sân bay Chu Hải, nhưng không may thời tiết ở sân bay này cũng xấu tương tự.

Khi lượng nhiên liệu bay chờ đã gần cạn kiệt, cũng là lúc chúng tôi phải ra quyết định để bay chuyển hướng, nhưng các sân bay dự bị đều đang là điều kiện nguy hiểm để hạ cánh. Không gian im lặng bao trùm buồng lái!

Lúc này, tôi và bạn học viên không nói thêm gì, dường như ai cũng đang bế tắc. Tôi nhìn qua bạn học viên, có thể cảm nhận được rõ sự lo lắng, mệt mỏi. Bản thân tôi là một giáo viên nhiều năm kinh nghiệm cũng chưa gặp phải tình huống phức tạp thế này. Tôi có cảm giác chúng tôi đang bị bao vây ở thế gọng kìm và không lối thoát. Trong giây phút như vậy, tôi đã suy nghĩ đến trách nhiệm cao cả của tổ lái đối với khách hàng, đối với công ty và không cho phép mình bỏ cuộc. Dừng suy nghĩ, tôi tiếp tục động viên bạn học viên hãy tỉnh táo, đưa ra các phân tích sâu hơn và lựa chọn phương án là đến sân bay dự bị hạ cánh với thời tiết xấu.

Khi còn vài phút nữa là chúng tôi sẽ phải bay đi sân bay dự bị thì đài kiểm soát Hồng Kông thông báo thời tiết tốt hơn đủ điều kiện hạ cánh mặc dù vẫn có mưa rào và gió giật. Không chậm trễ, chúng tôi tiến hành bay vào tiếp cận. Hy vọng chưa kịp lóe lên thì đã vụt tắt. Một lượng mây giông nguy hiểm chắn ngang đường vào hạ cánh, nhiệm vụ của chúng tôi lúc này là phải phá vòng vây của mây nguy hiểm để đi vào hạ cánh

Trong lúc ấy, tôi đã bàn bạc, hướng dẫn học viên bay xuyên vào phần ít ảnh hưởng nhất, điều chỉnh tốc độ máy bay hợp lý để tránh tốc độ máy bay rơi vào trạng thái nguy hiểm do nhiễu động mây, đồng thời tính toán đường bay, làm phương thức chính xác, không để phạm lỗi để bị dẫn đến vấn đề bay lại, song song với đó là giảm thiểu sự bất tiện cho khách hàng. Đây là thời điểm duy nhất mà chúng tôi không được sai sót vì nếu không chúng tôi không thể có cơ hội khác để thực hiện khi mà thời tiết có thể chuyển biến xấu lại.

Cuối cùng chúng tôi đã bay xuyên thành công mây nguy hiểm và máy bay cũng đã được hạ cánh an toàn bởi học viên lái chính dưới sự giám sát của tôi. Sau đó máy bay thoát ly đường băng và theo hướng dẫn để đi vào bãi đậu. Lúc này chúng tôi mới thật sự thở phào nhẹ nhõm!

Tôi thấy bạn học đã trở nên cứng cỏi, tự tin, bản lĩnh hơn với vai trò là một lái chính. Và chúng tôi nói với nhau câu nói mà các phi công đều nói, đó là “hôm nay cô thương“, muốn ám chỉ là chúng ta đã may mắn. Đối với tôi chuyến bay đó cũng là kỷ niệm đáng nhớ trong sự nghiệp giáo dục của mình.

 Gia đình – nơi nuôi dưỡng ước mơ và giúp tôi trưởng thành

Nghề phi công là một nghề đặc thù, các giáo viên huấn luyện bay sẽ phải là những phi công có kinh nghiệm bay, năng lực chuyên môn cao, có tính kỷ luật và kiên trì bền bỉ. Họ cũng cần phải có khả năng kiểm soát khối lượng công việc lớn, đủ bản lĩnh để xử lý và kiểm soát các tình huống xấu xảy ra do tác động từ môi trường xung quanh cùng với sai sót của các học viên trong quá trình bay huấn luyện.

Các giáo viên huấn luyện bay cũng phải thường xuyên học, cập nhập những thay đổi kiến thức hệ thống, kiến thức luật định của nhà chức trách hàng không, các quy định của công ty. Đồng thời họ cũng tham gia công tác huấn luyện giảng dạy các chủ đề chuyên môn bay tại các lớp học, giảng dạy trên các thiết bị mô phỏng bay với những tình huống giả lập như chuyến bay thật, giảng dạy hướng dẫn bay trên các chuyến bay thương mại thực tế với nhiều quy định khắt khe, yêu cầu an toàn cao.

Người ảnh hưởng rất lớn đến sự nghiệp của tôi chính là bố. Lúc sinh thời, ông là trung tá không quân thuộc Trung đoàn vận tải 918, là một trong số ít người bay máy bay vận tải C130 do Mỹ để lại. Bố tôi cũng từng là phi đội trưởng máy bay vận tải AN26, sau đó được điều chuyển qua trung đoàn 919 và từng giữ chức đội trưởng đội bay ATR72. Ông mất cuối năm 2002 khi tôi mới bắt đầu vào học dự khoá bay tại TTHL Bay.

Khi còn nhỏ, tôi được nghe bố kể rất nhiều chuyện về nghề bay, được bố đưa lên buồng lái, thậm chí còn được chạm tay vào cần điều khiển trong ít giây. Đó là một cảm giác vô cùng tuyệt vời đối với một cậu bé luôn thần tượng và tự hào về bố của mình.

Sau này trở thành một phi công trẻ bay cùng với các phi công thuộc thế hệ của bố, tôi luôn được nghe mọi người kể về ông – một giáo viên kỳ cựu với kỹ năng bay tài tử, điêu luyện. Ông chính là tấm gương, là động lực để tôi phấn đấu học tập không ngừng và có được kết quả như ngày hôm nay.

Khi ông mất đi, tôi chỉ còn mình mẹ trên đời. Bà luôn thấu hiểu, chia sẻ, đồng hành với tôi trên mỗi bước đường tôi đi. Tuy nhiên, đến cuối năm 2019, sự ra đi của bà đã ảnh hưởng rất lớn đến công tác giảng dạy của tôi, khiến tôi không ít lần nghĩ đến việc từ bỏ sự nghiệp dạy học của mình bởi suy nghĩ, vì quá mải mê với công việc mà tôi đã không dành nhiều thời gian hơn cho mẹ – người mà tôi yêu thương nhất trên cõi đời này – trong những ngày cuối cùng của bà.

Thế nhưng có lẽ cái duyên với nghề vẫn chưa hết, gia đình nhỏ, vợ và cô con gái bé bỏng của tôi giờ đây lại tiếp tục là nguồn động lực rất lớn để tôi được hết mình với đam mê, với việc đào tạo các thế hệ phi công trẻ trưởng thành.

Cô con gái nhỏ 2 tuổi mới học nói nhưng luôn chỉ về tủ mô hình máy bay sưu tầm của tôi và tò mò hỏi bố về các máy bay, hay những lần chạy ùa ra đón và ôm tôi sau khi bước xuống xe ô tô hoàn thành nhiệm vụ bay tại đơn vị.

Những điều giản dị nhỏ bé ấy đã giúp tôi có thể vơi đi phần nào nỗi buồn sâu thẳm về mẹ, tiếp tục cống hiến cho công cuộc xây dựng và phát triển VNA, từng bước nâng tầm vị thế sánh ngang với các hãng hàng không khác trên thế giới.