Đô thị sầm uất từng là thủ phủ Đông Dương, được mệnh danh là Hòn ngọc Viễn Đông, đã đi qua đủ mọi thăng trầm, chất chứa trong mình kí ức đồ sộ với những biến cố lịch sử xen lẫn phong thái hào sảng phương Nam nhưng không kém phần ý nhị, tinh tế. Tất cả giao thoa với nhau tạo thành nét văn hóa độc đáo.
Con đường di sản của thành phố phương Nam
Tôi bắt đầu khám phá thành phố vào sớm tinh mơ ngày mới. Sài Gòn mang trong mình khí hậu hoàn toàn nhiệt đới, sớm mai gió man mát thổi ngang làm ngơ ngẩn lòng lữ khách.
Từ bến Bạch Đằng, nơi có bức tượng Đức Thánh Trần như trấn giữ giữa trung tâm thành phố, tôi từ lâu đã có ý tưởng khám phá “con đường di sản” như một khách lãng du thực thụ trên chính nơi mình đang sống…
Tôi bắt đầu đi dọc theo đường Đồng Khởi để tiến vào vùng “lõi” của các đường phố trung tâm Sài Gòn, nơi có quảng trường với nhà thờ Đức Bà và Bưu điện TP. Hồ Chí Minh, đi ngang qua Nhà hát Thành phố. Đây chính là ba kiến trúc đặc trưng và cũng là nền tảng để định vị cho giá trị lịch sử của Sài Gòn. Tất cả đều mang nét kiến trúc Pháp với giá trị bảo tồn rất cao. Đặc biệt, Bưu điện TP. Hồ Chí Minh là công trình tiêu biểu cho trường phái kiến trúc tân cổ điển, do kiến trúc sư trứ danh Gustave Eiffel thiết kế.
Vòng qua phía sau nhà thờ là trục đường chính hoa lệ – đường Lê Duẩn nối liền Dinh Độc Lập đến Thảo Cầm Viên. Con đường êm đềm với những hàng cây xanh mát, trải dài bởi những tán cây cổ thụ rợp bóng trong công viên 30/4, nơi mà biết bao người trẻ tuổi đã tụ họp, chuyện trò làm nên hơi thở cuộc sống thường nhật của thành phố.
Tới Dinh Độc Lập, tôi đi chầm chậm như hồi tưởng lại lịch sử vẫn đang còn đây, thấm đẫm trên từng viên gạch lát nền, từng nhành cây ngọn cỏ trong khuôn viên của công trình.
Vòng qua tay trái, chính là con đường Nguyễn Du với hàng me xanh rì nổi tiếng trong thơ văn hiện đại. Từ Nhạc viện TP. Hồ Chí Minh, tôi thong thả đi bộ thêm chút nữa rồi rẽ xuống đường Nguyễn Trung Trực rồi đến với chợ Bến Thành. Tấp nập và nhộn nhịp hầu như suốt ngày, bất kể mùa nào, chợ đều có đầy đủ những sản vật ngon nhất không chỉ ở Sài Gòn mà còn từ khắp các địa phương đổ về. Đây vừa là khu chợ bán lẻ quy mô lớn bậc nhất thành phố, vừa là điểm đến ẩm thực nổi tiếng nên thu hút rất đông du khách ghé chơi.
Tôi kết thúc hành trình ngắn – một phần “con đường di sản” của thành phố – và tự thưởng cho mình một ly cà phê đúng kiểu Sài Gòn: vị đậm, nhiều đá, trong một quán lề đường rất điển hình trên con đường đẹp Nguyễn Du.
Đô thị năng động và đời sống cởi mở
Trong định vị của người Việt nói chung, Hà Nội là thủ đô – trái tim của Tổ quốc, còn TP. Hồ Chí Minh chính là nơi để huyết mạch kinh tế tạo thành dòng chảy chung cho đất nước ngày càng phát triển.
Từ thời kỳ Đổi mới cho đến hiện tại đã hơn 30 năm, vật đổi sao dời, Sài Gòn vẫn là trung tâm của nhiều hoạt động thương mại, đầu tư và tài chính.
Nhà văn – nhà nghiên cứu Sơn Nam, lúc sinh thời ông vẫn coi đây là vùng đất cởi mở và nơi giàu cơ hội:
“Sài Gòn là nơi gặp gỡ của muôn phương, là nơi đất lành chim đậu.”
Ông đã từng xuất bản 2 đầu sách nói về Sài Gòn vô cùng giá trị là Sài Gòn tạp pí lù và Người Sài Gòn.
Cả hai đều là những ghi chép quý báu phác họa đời sống, con người, tinh thần phóng khoáng, hào sảng và đầy nghĩa khí của đất Sài Gòn xưa.
Trong tâm khảm của người miền Nam, Sài Gòn chính là đất nhập cư, là thành phố dang tay dung dưỡng và tạo điều kiện cho dân tứ xứ tới đây lập nghiệp. Chính vì định mệnh lịch sử đó mà hầu hết người Sài Gòn mang cá tính rất đặc trưng: vừa hào sảng theo kiểu Nam Bộ, vừa giữ được nét tinh tế và lịch thiệp vừa đủ. Đó cũng tạo nên tính cách trong công việc, và đặc biệt chính là văn hoá kinh doanh cởi mở và nhiệt thành.
Một chiều Chợ Lớn
Gần cuối ngày, để kết thúc hành trình, tôi bắt vội một chiếc xe ôm đến khu Chợ Lớn – nổi tiếng với các quán ăn mang phong vị Trung Hoa pha trộn với ẩm thực Việt Nam thú vị.
Tôi tạt vào một quán hủ tiếu người Hoa vang danh Chợ Lớn từ mấy chục năm nay. Món hủ tiếu sa tế với nước lèo đậm đà, thoảng hương đậu phộng pha lẫn mùi thơm nồng của sả, quế, và nhất định phải có sa tế cay cay. Nước lèo trộn lẫn với thịt bò tái, bò viên, cọng hủ tiếu dai dai, sần sật, trộn thêm chút rau ghém, giá sống, dưa leo bào… Mọi thứ nguyên liệu hòa trộn thành món ngon đặc trưng chỉ riêng có ở Chợ Lớn.
Ông chủ quán móm mém, đã hơn 70 tuổi nhưng vẫn múc nước lèo thoăn thoắt, cười nói sang sảng hỏi thăm khách quen.
Sài Gòn là vậy– hào sảng, nhiệt tình, luôn dang tay đón người tứ xứ, trao cho họ cơ hội và cả lòng nhiệt thành truyền lại, để những thế hệ sau vẫn giữ được khí chất của một đô thị hồn nhiên, hào hiệp và luôn vận động tự làm mới chính mình.
Bài: Phương Nguyễn
Ảnh: Thu Phan
