Hành trình tạo nên “bản lĩnh buồng lái” của phi công
Với vai trò giảng viên mô phỏng và huấn luyện bay, thầy tập trung đào tạo những nội dung cốt lõi nào cho đội ngũ phi công của Vietnam Airlines?
Thầy Nguyễn Như Ngọc: Trong vai trò giáo viên huấn luyện bay, tôi luôn ưu tiên nội dung chuẩn hóa kỹ thuật bay và năng lực xử lý tình huống kỹ thuật. Mục tiêu là để phi công làm đúng và hiểu đúng, từ đó hình thành khả năng xử lý tự tin, chuẩn xác và bám sát các tiêu chuẩn của hãng cũng như của nhà sản xuất.
Song song với kỹ thuật, tôi đặc biệt chú trọng phát triển năng lực mềm trong buồng lái như năng lực ra quyết định trong điều kiện hạn chế thông tin, phân chia – quản trị khối lượng công việc, nhận diện mối đe dọa – sai sót, và giao tiếp hiệu quả giữa các thành viên tổ bay cũng như với các đơn vị bên ngoài buồng lái. Đây là những năng lực mà một buổi mô phỏng chất lượng cần phải kích hoạt và phát triển cho phi công.
Đối với tôi, huấn luyện là quá trình thực hành sử dụng kiến thức đúng, tạo dựng kỹ năng đúng và hình thành tư duy đúng. Đó là hành trình giúp phi công tích lũy kinh nghiệm, từ đó xây dựng bản lĩnh của một người phi công Vietnam Airlines an toàn và chuyên nghiệp.
Trong quá trình huấn luyện, thầy rèn luyện kỷ luật, chuẩn mực và tư duy an toàn cho học viên bằng những phương pháp hoặc nguyên tắc nào?
Thầy Nguyễn Như Ngọc: Để rèn luyện kỷ luật, chuẩn mực và tư duy an toàn cho học viên phi công, tôi áp dụng một số nguyên tắc và phương pháp cốt lõi như sau:
Trước hết, giáo viên phải gương mẫu trong tác phong làm việc: đúng giờ, chuẩn bị kỹ, làm việc có cấu trúc, giao tiếp rõ ràng và luôn tôn trọng quy trình. Khi giáo viên thể hiện tinh thần đó, học viên sẽ tự nhiên hấp thụ và phản chiếu lại.
Trong quá trình huấn luyện, tôi quán triệt rằng tuân thủ chuẩn mực phải được duy trì nhất quán trong mọi hoàn cảnh, từ bình thường đến bất thường, vì đây là nền tảng của an toàn. Tôi giải thích cặn kẽ lý do để học viên hiểu và hình thành ý thức tự giác cùng kỷ luật bền vững.
Trong các buổi mô phỏng, tôi thiết kế các tình huống đa yếu tố với áp lực thời gian và thông tin hạn chế nhằm rèn luyện năng lực ra quyết định, phân bổ công việc hợp lý, nhận diện Threat & Error. Sau mỗi buổi huấn luyện, học viên tự đánh giá lại cách xử lý của mình để hình thành tư duy an toàn.
Tôi khuyến khích học viên thử – sai – sửa trong mô phỏng nhưng tuyệt đối không được phép làm qua loa hoặc thỏa hiệp với chuẩn hóa. Học viên cần cảm thấy an toàn khi học, nhưng cũng phải hiểu rằng chuẩn mực là bất di bất dịch.
Theo thầy, yếu tố nào quan trọng nhất để phi công hình thành được “bản lĩnh buồng lái”?
Thầy Nguyễn Như Ngọc: Theo tôi, “bản lĩnh buồng lái” được xây dựng từ nhiều yếu tố, đầu tiên là nền tảng kiến thức vững chắc. Khi phi công hiểu rõ bản chất của vấn đề, từ hệ thống, hiệu năng bay đến tư duy xử lý sự cố theo đúng trình tự chuẩn hóa, họ sẽ không bị bất ngờ trước những tình huống chưa từng gặp phải và giữ được sự bình tĩnh để kiểm soát.
Bên cạnh đó, thói quen tuân thủ các quy trình chuẩn giúp phi công giảm tải nhận thức, duy trì nhịp độ xử lý ngay cả khi áp lực cao. Kỷ luật là yếu tố giúp phi công không bị rối và luôn bám sát các bước quan trọng của tình huống bất thường.
Một phi công có bản lĩnh là người biết nhìn lại mình, chỉnh sửa và phát triển bản thân qua mỗi buổi huấn luyện. Họ liên tục rèn luyện khả năng phân tích để hiểu điều gì mình làm đúng, điều gì còn thiếu và vì sao cần điều chỉnh. Tính phản tỉnh (self-awareness) là chìa khóa tạo nên sự trưởng thành.
“Bản lĩnh buồng lái” không phải điều bẩm sinh, mà được hình thành từ tư duy chuẩn hóa, kỷ luật cao và khả năng tự điều chỉnh liên tục qua từng trải nghiệm bay và mô phỏng. Khi nền tảng này vững, sự bình tĩnh và chuẩn xác sẽ xuất hiện một cách tự nhiên trong mọi tình huống.
Người thầy buồng lái: Gieo kiến thức, thắp lửa nghề
Thầy có thể chia sẻ một kỷ niệm đáng nhớ trong quá trình đào tạo giúp thầy cảm nhận rõ ý nghĩa của việc “truyền lửa” cho thế hệ phi công trẻ?
Thầy Nguyễn Như Ngọc: Trong quá trình giảng dạy, có rất nhiều tình huống đáng nhớ, mỗi học viên, mỗi buổi học đều để lại một dấu ấn riêng. Nhưng điều làm tôi xúc động nhất là khi nhìn thấy những học viên từng được mình hướng dẫn từ những buổi huấn luyện đầu tiên, nhiều năm sau trở thành cơ trưởng, trở thành giáo viên và và chính họ lại đứng ở vị trí truyền lửa cho thế hệ phi công tiếp theo.
Mỗi lần gặp lại những phi công đó trong vai trò người chỉ huy, người hướng dẫn, tôi nhận ra sự trưởng thành rõ nét: cách họ phân tích tình huống, bình tĩnh dẫn dắt học viên, giữ chuẩn mực và lan tỏa văn hóa an toàn. Tôi tự nhủ: “Đây chính là ý nghĩa lớn nhất của nghề huấn luyện.”
Có thể tôi không nhớ hết từng bài mô phỏng, từng phản ứng cụ thể, nhưng tôi nhớ rất rõ cảm giác tự hào khi thấy thế hệ phi công trẻ nối tiếp nhau trưởng thành, mang theo và lan tỏa những giá trị nghề nghiệp mà họ đã được rèn luyện, rồi truyền lại cho lớp phi công kế tiếp. Đối với tôi, đó chính là khoảnh khắc truyền lửa rõ ràng nhất.
Khi chuyển từ môi trường mô phỏng sang bầu trời thật, thầy mong muốn học viên mang theo những giá trị nào của người phi công Vietnam Airlines?
Thầy Nguyễn Như Ngọc: Thứ nhất là tư duy chuẩn hóa và kỷ luật trong mọi hoàn cảnh. Mô phỏng có thể kiểm soát, nhưng bầu trời thật luôn tiềm ẩn yếu tố bất ngờ. Một phi công tuân thủ chuẩn mực và giữ nhịp độ xử lý ổn định sẽ luôn đảm bảo an toàn.
Thứ hai là sự bình tĩnh và bản lĩnh. Huấn luyện mô phỏng giúp luyện phản xạ đúng, nhưng trong thực tế, điều giữ họ đứng vững chính là khả năng suy nghĩ rõ ràng, không nóng vội và luôn đưa ra quyết định có cơ sở.
Thứ ba là tinh thần học hỏi và tự hoàn thiện liên tục. Mỗi chuyến bay là một trải nghiệm mới. Tôi mong các bạn mang theo thói quen phản tỉnh, phân tích, và tự chỉnh sửa – vì đó là dấu hiệu của một phi công trưởng thành.
Và cuối cùng, tôi mong các bạn giữ thái độ chuyên nghiệp và niềm tự hào về màu áo Vietnam Airlines. Chúng ta không chỉ điều khiển máy bay mà còn đại diện cho hình ảnh của hãng hàng không quốc gia và niềm tin của hàng triệu hành khách.
Thầy muốn gửi gắm thông điệp gì về tinh thần an toàn 5 sao tới các học viên phi công cũng như các đồng nghiệp trong công tác đào tạo?
Thầy Nguyễn Như Ngọc: An toàn 5 sao không phải là khẩu hiệu – đó là thái độ đối với nghề nghiệp và là lời cam kết của mỗi nhân viên Vietnam Airlines, không chỉ riêng đội ngũ phi công.
Đối với các phi công trẻ, tôi mong các bạn hiểu rằng kỹ thuật có thể học, thao tác có thể rèn, nhưng tư duy an toàn mới là yếu tố quyết định sự trưởng thành. Mỗi hành động chuẩn xác, mỗi quy trình đầy đủ, mỗi khoảnh khắc giữ bình tĩnh trong áp lực đều tạo nên giá trị của một phi công.
Đối với các đồng nghiệp đang tham gia huấn luyện, công việc của chúng ta không chỉ dạy quy trình hay kỹ thuật mới, mà cùng xây dựng thói quen chuẩn hóa, thái độ chuyên nghiệp và niềm tự hào về màu áo Vietnam Airlines cho thế hệ kế tiếp. Một lời nhắc đúng lúc, một phân tích sâu trong buổi giảng hay một tấm gương chuẩn mực đều có thể tạo nên sự khác biệt lớn cho văn hóa an toàn trong tương lai.
Tôi tin rằng tinh thần an toàn 5 sao bắt đầu từ những điều nhỏ nhất: Tự giác làm đúng ngay cả khi không ai nhìn thấy, dám nói thẳng khi thấy điều chưa đúng và luôn đặt sự an toàn của chuyến bay và hành khách lên trên mọi áp lực.
Chúng ta dạy bằng kiến thức nhưng truyền lửa bằng thái độ. Và tôi tin rằng tư duy an toàn, chuẩn mực và có trách nhiệm chính là giá trị bền vững nhất mà chúng ta trao cho nhau và cho thế hệ phi công tiếp theo.
Xin trân trọng cảm ơn những chia sẻ của thầy!
